Günlük hayatımızın bir paçası olan kağıt, plastik ,pil, alüminyum ve cam geri dönüştürülebilir maddelerdir. Diğer bir deyiş ile fiziksel ve kimyasal işlemlerden geçerek tekrar kullanılabilir hale gelmektedirler. Geri dönüşüm sayesinde kaynaklar daha ekonomik kullanılır, çevre kirliliği azalır, insan sağlığına zarar verecek çöp atıklara engel olunur ve enerji verimliliği artar. Son yıllarda üretilen her ürün neredeyse ger dönüştürülebilir olarak üretilmektedir ve artık kıyafetlerin de bunun bir parçası olacağını söyleyebilirim. Geri dönüştürülmüş atıklardan yapılmış bir kazak gibi ya da plastiklerden bir bot gibi. Onları giyer miydiniz?
2017 senesinde, sadece Amerika’da tekstil ürünlerinin %80’i çöpe atıldı; bu yaklaşık on üç milyon ton atığın arazilere dökülmüş veya yakılmış olduğu anlamına geliyor. Ortalama bir Amerikalı senede otuz yedi kilo kıyafeti çöpe atıyor. Küresel çapta bu rakam doksan iki milyon tona ulaşıyor. Bu da on dokuz sene sonra yüz otuz dört milyon ton kıyafetin çöpe atılacağı demek.
Size daha önceden geri dönüştürülebilir atıklardan bahsetmiştim. Kağıt, cam, plastik ve diğerleri gibi. Petrol bunlardan biri değildir hatta kahve içmek için kullandığınız karton bardak bile geri dönüştürülemez. Böyle küçük ama önemli detaylar küresel ısınma ve çevreyi korumakta çok önemliyken sadece kısa süre giyilmesi için, petrol gibi yenilenemeyen kaynaklar kullanılarak üretilmiş kıyafetler şu anda moda sektörünün başında. Eğer endüstri mevcut yolunda ilerlemeye devam ederse yarattığı sera gazı emisyonu ile dünyanın iki derece daha ısınmasına neden olacak.
Kıyafetten kıyafete dönüşüm son yıllarda çıkan yeni bir teknoloji. Bu süreç son beş yılın araştırmalarıyla elde edilen, eski kıyafetleri kimyasal solventlerle çözerek işlenmemiş kalitesinde life, ipliklere dönüştürüyor. Mekanik geri dönüşüm süreçlerinin başaramadığını farklı liflerle aynı anda ayrıştırabilen kimyasal geri dönüşüm süreci başarabiliyor. Hatta kullanılan solvent işlemden sonra toplanıp yeniden kullanılabilir hale geliyor. Bu yöntem kıyafetten kıyafet yapmayı mümkün kılıyor. Bugün tekstil endüstrisinde kullanılan geri dönüştürülmüş malzemelerin çoğu tekstilden değil plastik şişe veya balık ağı gibi farklı yerlerden geliyor. Bu duruma insan sağlığı açısından bakacak olursak bilinen birkaç etkisi yer almakta.
Hepimizin bildiği polyester, naylon ve akrilik yazıyorsa almamamız gerektiği bir yana plastiklerin de insan sağlığı üzerinde zararlı etkileri kanıtlamış durumda. Sorunun kaynağı ise kıyafetlerin üretildiği malzemelerde saklı. Kıyafetlerimiz karmaşık kombinasyonlarından oluşuyor. “Örneğin, %100 pamuk olan bir tişört içerdiği malzemesi için genellikle polyester kullanılan etiket ve iplik gibi diğer malzemeler nedeniyle geri dönüştürülemiyor. Benzer şekilde bir jean pantolon, her ne kadar pamuklu olsa da, dokumasına karıştırılan elastan, içerdiği boyarmadde ile düğme, fermuar gibi diğer bileşenleri nedeniyle efektif bir şekilde ayrıştırılamıyor.”
Sonuç olarak giydiğimiz hiçbir kıyafetin tek bir maddesi yok ve hiçbir zaman da olmayacak. Yakın zamanda geri dönüştürülmüş malzemelerle üretime geçilecek olması tamamen olmasa da gözle görülür bir derecede kıyafet atığını engelleyecek. Çevreye olan katkısını tartışmaya gerek yok ama insan sağlığı üzerindeki etkisini bende sizler kadar merak ediyorum.
https://www.oggusto.com/surdurulebilir-yasam/modada-geri-donusum-ve-surdurulebilirlik-sorunu