Geçtiğimiz günlerde Türkiye Cumhuriyeti ile Özbekistan, Kırgızistan, Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan’ın bulunduğu “Türk Devletleri Teşkilatı” Bakü’de toplandı. Görüşmelerin sonucunda ortak Türk alfabesi gündeme getirildi. Bu görüşmede 34 harften oluşan bir “Ortak Türk Alfabesi” üzerinde anlaşıldı. Her ne kadar şu anlık herhangi bir uygulama aşaması gözükmese de Türk birliğini hakkında geleceğe yönelik açıklamalar yapmak pek mümkün değil. Ancak farz edelim bu alfabe değişikliği oldu, Türk milletine ve bir öğrenci olarak bana nasıl bir etkisi olabilirdi?
Öncelikle bu tür bir alfabe değişikliğinin bazı kültürel sonuçlarına bakmamız gerekiyor. Türkistan’da (Orta Asya’nın Türk müfredatındaki yeni değiştirilen adı) yaşayan Türkler ile Anadolu’da yaşayan Türkler arasında birçok açıdan farklılık vardır. Anadolu’ya yerleşim açısından bin yıl önce ayak basan Türk topluluğu zamanla diğer birçok toplumla büyük bir kaynaşma yaşamıştır. Bu topluluklar başlıca Persler (İrani insanlar), Araplar, Yunanlar, Ermeniler ve daha nice kültürlerle etkileşimde bulunmuştur. Bu da Anadolu Türk’ü dediğimiz oluşumun birçok farklı toplumun entegrasyonu ile oluştuğunun göstergesidir. Aynı şekilde Türkistan’da da Pers ve büyük bir Rus etkisi vardır. Bu da iki toplumun arasındaki temel farkı oluşturur. Ortak Türk alfabesi kavramı bu yüzden pek mantığa yatan bir şey değil. Şimdi Ortak Türk alfabesi kavramını Türk devletlerinin birliğiyle ilişkilendirmeme kızabilirsiniz. Ancak böyle bir şey yapmıyorum. Türk devletlerinin öncelikle bir ortak alfabesi olacaksa bir amaca hizmet etmeli. Bu hizmet Türk devletlerini yaklaştırma ya da çok ileriye giderek Turan gibi bir birliği kurmak az önce saydığım nedenlerden dolayı pek mantıklı değil. Ayrıca Türk devletlerine de ek olarak nasıl bir yakınlaştırmaya neden olacağı da hala soru işareti. Herhangi bir hizmet etmeme şansı da var, ancak bu şimdi anlatacağım sebeplerden ve beni de öğrenci olarak ilgilendiren sonuçlardan dolayı ortak bir dil fikrinin pek mantıklı olmayacağını anlayacaksınız. Öncelikle herhangi bir insanın da aklından problem olarak geçirebileceği yeni alfabeye geçiş olacak. 100 yıldan beri alıştığımız Türk alfabemizi değiştirmek ülkenin başını ağrıtacak bir şeydir. Birçok insanın yeni alfabeyi öğrenmesi gerekecek ve birçok da öğrenemeyecek. Bunun tabii öğrenmeyi geçtim günlük hayatta ne kadar kullanılacağı da bir soru işareti. Burada dikkat çekmek istediğim en önemli nokta günlük hayatta kullandığımız kelimeleri yeni alfabeye uygulamak. Türk alfabesinin Arap alfabesinden değişmesinin bir sebebi Türklerin genellikle kullandığı sözcüklerin bazılarının Arapça ’da olmaması ya da uyuşmamasıydı. Örnek olarak “P” harfi Arapça ’da olmadığından F ya da B harfleri yerine geçiyordu. Bunun gibi sebepler de Arap alfabesinin Türk alfabesine dönüştürülmesine katkı bulunmuştur. Ancak yeni bir alfabeye geçilme gerekliliği günümüzde yoktur, kelimeler şu anki alfabe ile gayet rahatça telaffuz edilebiliyor. Yeni bir alfabeye geçilmesi yeni gelen harflere muhtemelen popülerlik kazandırmayacaktır, aksine yeni alfabeyi gereksiz kılacaktır. Tabii sadece işin dilsel ve kültürel boyutuna bakmamak gerekir. Ekonomik alanda da devletin yeni alfabeye adapte etmeye çalışması birçok yazılı belgenin (bu herhangi bir yazılı şey olabilir) yeni alfabeye çevrilmesini bekleyecektir. Ki bu da büyük iş ve para gerektirir. Bir öğrenci olarak adaptasyon süreci başta olmak üzere az önce anlattığım birçok neden ben ve birçok insanın zorlanmasına neden olacaktır. Evet, bu değişimin olumlu sonuçları da vardır; Türk devletleri birbirine bir açıdan yaklaşacaktır, Türk milliyetçiliği duygusunu aşılayacaktır ve Türk kültürünün dünyadaki etkisini arttıracaktır.
Kısacası, ortak bir Türk alfabesine geçiş süreci sancılı ve gereksiz olacaktır ve Türkiye için gelecekte pek mümkün olabileceği söylenemez. Kültürel olarak bin yıllık bir fark ve Türk dilinin yeni bir alfabeye ihtiyacının olmaması bu nedenlere katkıda bulunur. Tabii ortak Türk alfabesine geçmenin Türkler için olumlu yönleri vardır. Ancak bu pek olası değildir ve toplumda (bir öğrenci olarak ben de dahil) bazı olumsuzluklara neden olacaktır.
