İnsanoğlu tarih boyunca icatta bulunmuş, elde etmiş, yok etmiş ve bir amaç uğruna savaşmıştır. Bazı zamanlar hatalarından ders çıkarmamıştır bazı zamanlar ise Albert Einstein’nın da söylediği gibi “Dünden ders çıkarmış, anın tadını çıkarmış, ve daha iyi yarınlar için umut etmiştir.” Peki siz bu önermeye katılıyor musunuz?
Açıkçası ben hem katılıyorum hem de katılmıyorum. Size günlük hayatta uğraştığım bir iş ile neden katıldığımı ve neden katılmadığımı örnekleriyle açıklayabilirim. Ben hem uluslararası hem de ulusal bankalar aracılığı ile hisse senedi ve fon alış satışı yapan bir borsacıyım. Bu yazıyı okuyan borsa kelimesinin veya borsacıların neler yaptığını bilmeyen varsa diye ufak bir açıklama ile sizleri aydınlatayım. Borsa, içerisinde birçok hisse senedi, hisse sepeti, fon, fon sepeti, döviz ve menkul değer barındıran, kamuya açık işlem gören ve canlı bir akış sağlayan birçok banka veya ulusun organize olduğu bir piyasadır. İngilizce karşılığı olan “Traders” yani borsacılar ise birçok piyasayı takip eder veya belirli indikatör veya şablon yardımı ile yapay zekanın oluşturduğu alış ve satış emirleri ile işlem görürler, para kazanırlar. Bu işlemler var olan yoğunluk veya öncelik nedeniyle günlük, haftalık, veya anlık olabilir. Acaba öncelik derken neyi ifade etmek istedim? Diyelim ki siz bir hisse senedi alacaksınız ve 10000 liranız var. Bütün paranız ile bir hisseyi almak için emir verdiniz fakat verdiğiniz emir beklemeye alındı. Bu ne demek? İki ihtimal olabilir, ya o emir verdiğiniz hisse senedi için yoğun bir istek vardır, ya da sistemsel bir hata meydana gelmiştir. Sistemsel bir hata meydana geldiyse eğer 5-10 dakika arasında paranız hesabınıza geri aktarılır. Eğer yoğun istek varsa uzun bir süre bekleyebilirsiniz. Çünkü sizin yatırdığınız 10000 ile başkasının yatırdığı 100000 için aynı hesap yapılmaz. Daha çok yatıran yatırımcıya daha önce satarlar. Bu sistem zenginin daha çok zengin olması için yapılmış bir sistemdir. İş işten geçtiğinde ise sıra size gelir ve 10000 liranız ile o hisse senedini almış olursunuz. Büyük ihtimal ile de para kaybedersiniz. Çünkü asıl yatırımcı o hisse senedinden çoktan çıkmıştır. Bende ilk dersimi bunu öğrendiğim zaman çıkarmıştım.
Sizin de anlayabileceğiniz üzere bir borsacı olarak hem dibi hem de zirveyi gördüm. O sözünü ettiğimiz dünden çok ders çıkardım ben. Mesela pandeminin başladığı ilk iki ay ülkemizde çoğu uçak seferi iptal edilmişti. Bu olayların üzerine hisse senedinin tanesi 8 lira olan bir tane hava yolu şirketi hissesi 6 liralara kadar düşmüştü. Birçok haber kanalı da bu hava yolu şirketinin gelir elde edemeyeceğine, kapanacağına veya batacağına dair yalan haberler paylaşmıştı, yayınlamıştı. Hissedarlar ise bu haberlere inanıp, sahip oldukları tüm hava yolu hisselerini elden çıkarmışlardı ve daha iyi yarınlar için umut etmişlerdi. İşte Albert Einstein’nın önermesinde benim karşı çıktığım, katılmadığım yer de burası. Ben işini umuda bırakan biri değilim. Ben risk alan biriyim. Çünkü biliyordum ki, o zaman risk almasaydım ileride benim alamadığım riskleri alan biri için çalışacaktım. “Sokaklarda kan varsa, alım zamanı gelmiş demektir.” O zaman tanesini 7 liradan satın alırken, bu hisseyi önümüzde ki 4-5 yıl boyunca unutacağıma söz vermiştim. 2 yıl boyunca unutmuştum. 2022 yılında ise aktif olarak borsada alış ve satış yapmaya başlamıştım. Şu anda ise tanesini 7 liraya satın aldığım hissenin adet fiyatı 284 liralara kadar çıkmıştır.
Ben o zaman bir hamle yapmasaydım ve sahip olduğum para ile de anın tadını çıkarsaydım, şu an ne sahip olduklarıma sahip olabilirdim ne de olduğum kişi olabilirdim. Demek istediğim, hatalarınızdan ders çıkarın, bugünün kıymetini bilin ve yarın için risk almaya başlayın. Yoksa belirttiğim gibi sizin yapmaktan çekindiklerinizi bir başkası yapar ve sizin bugünlerinizi onlar yönetir.