Yapay zeka, diğer adıyla AI, denince akla ilk olarak filmlerdekiler gibi akıllı robotlar hatta onların insanları ele geçireceği gelse de bunun aksine yapay zeka aslında farklı yöntem ve teknolojiler ile birlikte çalışabilen, büyük ebattaki verileri bu verilerin desenlerini, özelliklerini öğrenerek algoritmalarla birleştiren insanların mevcut yaşamını basitleştirmeye yönelik tasarlanan bir sistemdir. Kullandığımız navigasyon ve birçok uygulama, eğitimde kişiye yönelik planlar çıkaran ve videolar içeren siteler, otomotiv sektöründeki araçların sahip olduğu gelişmiş algılama sistemleri gibi pek çok alanda karşımıza çıkan yapay zekalar hayatımızı cidden kolaylaştırsalar da kontrolsüz ve yanlış kullanıldıklarında bu sistemler insanlara zarar da verebiliyor. Bu konu hakkında günümüzde çok konuşulan ve önem taşıyan bir başlıksa yapay zekanın mesleklerle ilişkisini konu ediniyor.
Kimileri insanlar tarafından geliştirilmiş bu sistemin bazı mesleklerde kişilerin yerine geçeceğini bazı meslekleri ise tamamen yok edeceğini söylüyor. Bu endişeler yapay zekanın belirli görevleri insanlardan daha etkili bir şekilde yerine getirebilme yeteneğinden kaynaklanabildiği gibi kim zaman haklı sıkıntılanmalar olarak da adlandırılabiliyorlar. Araştırmalarda gelişen yapay zeka teknolojisinin beraberinde muhasebecilik, teknik yazarlık, sekreterlik, noterlik, satış danışmanlığı, emlakçılık gibi mesleklerin yok olabileceği görülüyor. Uzmanlar tarafındansa özellikle rutin ve düşük karmaşıklıktaki işlerde yapay zeka yüzünden insan işgücüne olan ihtiyacın azalabileceği dile getiriliyor fakat AI’ın bütünüyle insanın yerine geçmesi pek olağan durmuyor. Robotlar basit ve tekrarlanan işleri iyi yapabilseler de strateji oluşturma, kavramsallaştırma veya planlama yetilerinden yoksunlar. Yapay zeka kendi hedeflerini seçemiyor, yaratıcı düşünemiyor ve empati kuramıyorken insanlar planlayabiliyor, farklı dilleri ve kültürleri anlayabiliyor ve diğer insanları da anlayarak onlarla işbirliği yapabiliyor. Bu nedenlerden dolayı, yapay zeka iş dünyasında insanın yerini tümüyle alamıyor.
Yapay zekanın, insanın yardımcısı ve ortağı olarak görülmesi ve insanın yeteneklerini tamamlayacak şekilde kullanılması kimilerinde ise AI’ın yeni mesleklere kapı açacağı fikrini uyandırıyor. Yapay zeka zamanla yeni özellikler ediniyor ve daha da geliştiriliyor. Bu durum yeni teknolojilerin yaratılması, bakımı ve yönetilmesi için uzmanlık gerektiren yeni meslek alanlarının ortaya çıkmasına da yol açabiliyor. Bu yeni meslek alanları teknoloji hakimiyeti ve uzmanlığı derecesine göre şekillenebiliyor aynı zamanda da bu konular hakkında bilgi sahibi uzmanlar, bireyler yetiştirilmesini teşvik ediyor.
İnsanların içinde yapay zekanın meslekler üzerinde kayda değer bir etkisinin olmayacağını düşünen bir kesimde bulunuyor. Araştırmaların çoğu yapay zekanın tekdüze meslekler üzerindeki yok edici etkisini konuşsa da bu kısım AI’ın sadece mesleklerin yapılışını değiştirebileceğinden onları yok edemeyeceğinden söz eden araştırmaları uzmanları haklı buluyor. Bu düşünce üzerine benim de mantıklı bulduğum bir yazıdaysa üç etken içeren herhangi birini içeren mesleklerin yapay zekadan etkilenmeyeceği savunuluyor. Bunlardan ilki gerçekten yaratıcılık gerektiren işler oluyor. Bu tür işler, çoğunlukla bazı şeyleri yeniden düzenlemeyi veya bir formüle dayalı çalışmak yerine yeni fikirlerle gelip yeni bir şey inşa etmeyi gerektiriyor. Yaratıcı işlerin ardından güvende olan ikinci kategori ise bireyler arası ilişkilerin önemli olduğu hemşirelik, işletme danışmanlığı veya araştırmacı gazetecilik gibi işler oluyor. Araştırma bu işlerde insanları çok iyi anlamanın gerekliliğinden ve yapay zekanın bir ilişki geliştirebilecek şekilde davranmaya başlamayı öğrenmesinin çok zaman alacağı düşünüldüğünden bahsediyor. Üçüncü kategori ise çok fazla hareket, el becerisi ve öngörülemez ortamlarda problem çözme yeteneği gerektiren işler oluyor. Elektrikçilik, tesisatçılık, kaynakçılık gibi işlerse bu kategoriye giriyor.
Aslında bu üç akış açışının da haklı olduğu noktalar bulunuyor. Bana göre yapay zeka cidden büyük bir hızla gelişiyor ve bazı durumları insanlardan daha iyi yönetebiliyor. Bu yüzden de sıradan ve basit mesleklerin yapay zekanın gelişimiyle yok olabileceğinin doğruluk payı olsa da bu tür meslekler genellikle zaten unutulmaya yüz tutmuş olanlar oluyor. Öbür taraftan AI eksik özellikleri sebebiyle yakın gelecekte insanların yerini asla alamayacağından birçok mesleği yok etmektense teknoloji bilgisi ve ilgisi gerektiren yeni meslekleri ortaya çıkaracağını savunan taraftayım.
