Üniforma sistemi: neredeyse her okulun uyguladığı; bazı öğrencilerin sevdiği , bazı öğrencilerin ise nefret ettiği o sistem. Peki hangi öğrenci grubu haklı? Üniformalar cennetten gelen bir hediye mi yoksa cehennemden gelen bir ceza mı? Bugün birlikte üniformaların olumlu ve olumsuz yanlarını inceleyeceğiz ve bu soruların cevabını bulacağız. O zaman arkanıza yaslanın ve hazırsanız -yabancıların deyimiyle- “odadaki fil hakkında konuşarak” başlayalım:
Giyim Özgürlüğü
Okul üniformalarının giyimde özgürlüğü kısıtladığı karşı çıkılamaz bir gerçek. Her öğrencinin (hatta bazen her öğretmenin) aynı renk paletinde kıyafetler giymeye zorlanması bir yana, kıyafet çeşitliliğinin yetersiz olması da öğrencinin kişiliğini elinden alan bir unsur kesinlikle. Bir öğrenci okula gömlekle gelmek isteyebilir, bu daha sonra konuşacağımız pozitif yanların hiçbirini “etkisiz” kılmaz. Durumlar böyleyken okulun üniforma olarak gömlek satmaması ise öğrencinin giyimde özgürlüğünü kısıtlar. Aynı şekilde öğrenci o gün hislerini yansıtmak için mavi bir kapüşonlu giymek isteyebilir. Yine aynı şekilde okulun -örnek olarak- sadece mor renkte üniforma satması o öğrenciyi “mor” hissetmeye zorlayabilir. Yani kısaca okul üniformaları öğrencinin kendi kişiliğini göstermesinin önünde bir engel oluşturmaktadır. Bununla birlikte üniformaların başka birilerinin kişiliğini yansıtmakta büyük bir araç olduğunu da unutmamalıyız:
Okul Kişiliği
Biraz önce bahsettiğim tüm olumsuz yanlar -tek renk paletinin olması gibi- aslında okulun kişiliğinin ortaya çıkmasında büyük bir rol üstlenir. Mesela -internette görmüş olabilirsiniz- bazı öğrenciler okul gezilerinde başka okulların öğrencilerini gördüğünde onlarla istemsizce bir rekabet içine girer (Bunu kendim yaşadığım için söylüyorum). Benim “okul milliyetçiliği” olarak adlandırdığım bu olayın yaşanmasının ana nedenlerinden biri de o okulun üniformasıdır. O gezide öğrenciler okulun kişiliğini üstlerinde -formalarında- taşır, başka okullar onların önüne kendi kişilikleriyle çıktığında ise küçük çaplı bir mücadele ortamı oluşur. İşte herkesin aynı kıyafetleri giymesi okula böyle bir güç kazandırır, ve o okulun o okul olmasını sağlar.
Ahlak
Formalardan bahsedip ahlak konusunun üzerinde durmamak olmaz. Okulda korunması gereken bir ahlaki düzey vardır. Muz kıyafetiyle gelinmez okula mesela: Bu hem öğrencilerin hem de öğretmenlerin dikkatini dağıtır, bunun yanında orada ders anlatan öğretmene büyük bir saygısızlık olur. Üniformaların belirli bir standarda göre yapılması ise bu ahlak düzeyinin korunmasına da yardımcı olur. Ancak bu konu tartışmaya açıktır: Okulda sadece “giyim kurallarının” uygulanması ve üniforma sisteminin kullanılmaması (yukarıda verilen gömlek örneği gibi) yine bu ahlak düzeyini korur, bunu yaparken de öğrencinin özgürlüğünü daha az kısıtlar.
Sonuç
Sonuç olarak üniformalar öğrenciye eziyet gibi görünse de okulun ahlak ve kişiliğini korumak için harika araçlar. Bu yazıma üniformalara karşı çıkacağımı düşünerek başlamıştım, ama yazdıkça fark ettim ki üniformalar olumsuz yandan çok olumlu yan ile geliyor. Daha iyi bir sistem kurulması mümkün olsa bile o gün gelene kadar üniforma sistemi değiştirilemez bir sistem, belki de cennetten gelen bir hediye.