Sizce geçmişle ilgili bilgiler edinmek mi daha önemlidir, yoksa geleceğimiz için önemli bir yatırım yapmak mı? Düşünün ki bir tarafta paha biçilmez değere sahip arkeolojik bir bölge, diğer yanda ise ülkenin enerji ihtiyacını çok ciddi bir şekilde karşılamak için o bölgeyi sular altında bırakacak bir baraj olsun. Bu ikisinden birini seçme şansınız olsaydı siz hangisini seçerdiniz? Sizce hangisi daha önemlidir? Gelin birlikte inceleyelim.
Öncelikle paha biçilmez değere sahip olan arkeolojik bölgeyi inceleyelim. Arkeoloji nedir ve bu bölgenin arkeolojik kazılar yapılması için kullanılmasının bize ne gibi faydaları olur? Arkeoloji, önceki dönemlerde yaşamış medeniyetlerin maddi kalıntılarını inceleyerek yaşadıkları yeri ve zamanı tespit etmekle uğraşan bir bilim dalıdır. Burada maddi kalıntılar sanat eseri, ev eşyası gibi insan düşüncesinin ürünü malzemelerdir. Arkeolojinin amacı eskiye ışık tutarak geçmişi gün yüzüne çıkarmak ve ortaya çıkardığı bu bilgileri insanlara tanıtmaktır. Arkeoloji bilimi bu amaçla eski uygarlıkların buluntularını ortaya çıkarıp yorumlayarak geçmişi canlandırmaya çalışır. Arkeoloji bilimi günümüzde insanlara tarihini ve köklerini anlatarak geleceklerini aydınlatmasına yardımcı olmaktadır. Böylece ortaya geçmişini bilen bilinçli nesiller çıkmaktadır. Yani aslında arkeoloji geleceğimize ışık tutmamıza ve geçmişimizi özümsememize yardımcı olur. Açıkçası geçmişimizi özümseyip geleceğimize ışık tutmak da göz ardı edilmemesi gereken bir öneme sahiptir. Fakat bunun için ülkenin enerji ihtiyacını önemli ölçüde karşılayabilecek olan bir baraj feda edilir mi?
Şimdi de ülkenin enerji ihtiyacını ciddi bir şekilde karşılamak için o bölgeyi sular altında bırakacak olan barajı inceleyelim. Baraj nedir ve ne gibi faydaları vardır? Barajlar, genellikle dağların arasına, nehir sularının yolunu keserek arkasında göl oluşturmak amacıyla inşa edilirler. Barajlar nehir sularını kontrol için yapılırlar. Barajlar toprak dolgu, kaya dolgu veya beton olabilirler. Barajlar önemlidir. Çünkü; insanlara içme, kullanma ve sanayi suyu sağlar, sulama suyu sağlar, balıkçılık ve rekreasyon olanakları sağlar, hidroelektrik enerji elde edilmesini sağlar, nehirlerde suyun kontrolünü sağlar. Barajlar aynı zamanda insanları taşkın tehlikelerinden korur. Yani barajların da birçok göz ardı edilemeyecek olan faydaları vardır. Ayrıca bu barajın ülkeyi önemli ölçüde rahatlatacağını ve aynı zamanda gelecekte enerji sıkıntısı çekmememizi sağlayacağı da önemli bir gerçek. Ben olsam ülkeye bu kadar yararı olabilecek bir barajı tercih ederdim. Çünkü arkeolojik kazı sonucu elde ettiğimiz bilgiler önemli olsa da insanların bu bilgileri özümseyip özümsememesi onların tercihine kalmıştır. Ayrıca arkeolojik kazının sonucunda çok önemli bir bilgi elde edeceğimiz de kesin değildir ve çok önemli bir bilgi elde etsek bile barajın daha faydalı olacağı kesindir.
Kısacası böyle bir durumda, tarihi korumak ya da geleceği kaybetmemek arasında seçim yapmak zorunda kalırsak şüphesiz geleceği seçmekten başka çaremiz yoktur. Eğer geleceğimiz olamayacaksa koruyabileceğimiz bir tarihimiz de yazılamayacaktır.