İnsanlar binlerce yıldır varolan canlılar. İnsanların her biri kendi içinde hem iyilik hem de kötülük duygusu barındıran canlılar oldukları için bu süre zarfında birçok kez yanlış hareket yapıldığı kadar iyilik de yapılmıştır. İşte yani insanların hepsinin içinde bir iyi bir de kötü yanı vardır. Yani iyilik yapan insanlar iyi yönünü, kötülük yapanlar kötü yönünü tercih etmiş oluyor. İşte bu sebeple insanlara iyi yönünü bulmayı ve kullanmayı öğretmeliyiz.
İlk olarak ‘İnsanlar neden kötülük yapar ?’ sorusunun cevabını bulmalıyız. Çünkü insanların neden kötülük yaptığını bulabilirsek bu durumu çözebiliriz. İşte bu kötülüklerin genel olarak sebebi insanların kendi içindeki kötü duygulardan dolayı kötü yollara baş vurmasıdır. Örneğin ilk insan Adem’in çocuğu Kabil kendi kin ve nefretinden dolayı kendi öz kardeşi Habil’i öldürmüştür. İşte bu da insan tarihindeki ilk cinayettir. İşte bunun sebebi de insanların kötü yanını kullanmasıdır. Başka bir örnek de insanların çıkarları için hareket etmesidir. Örneğin bir iş adamı kendi çalışanlarından eleman eksiltmesi lazım ama elemanlarına baktığında son iki kişiden birini seçmesi lazım. Bu elemanlardan biri yeterince iyi çalışan, insanlara işinde yardım eden, kısacası işinde iyi yönünü kullanan birisi. Diğer eleman ise işinde durmadan hile hurda kullanan, insanların hakkını yiyen ve insanlara yardım etmeyen bir eleman. Eğer iş adamı ikinci elemanı sırf parası var diye ya da iyi gözüküyor diye ilk elemanı işten çıkartırsa bu kötülüktür ve yanlıştır. İşte insanların bu sebeple doğru olanı fark etmeli ve iyi yönünü kullanmalıdır.
İnsanların iyi tarafa yatkınlığı da eğitim ve öğretimden geçer. Yani insanların çocukluğunda aldığı eğitime bağlıdır. Eğer çocuk anneden, babadan yanlış hareketler görürse bunları kendi hayatında uygular ve kötü yönünü kullanmaya başlar. İşte bu sebeple insanların çocuklarını iyilik yapma yönünde eğitmesi gerekir. Örneğin bir anne çocuklarını güzel bir şekilde eğitir fakat çocuklarına anne-baba sevgisini doğru bir şekilde öğretmezse bu anne ve baba ileride çocukları tarafından çok ziyaret edilmez, hatta unutulabilir. Yani insanların kendileri içinde çocuklarını iyilik yönünde yetiştirmesi önemlidir. Çünkü insanlar gençliğinde ve ebeveynlik döneminde ne ederse ileriki dönemde de onu bulur.
Kısacası insanlar tarih boyunca iyilik ve kötülük arasında gidip gelmiştir. Hem iyilik yapıp insanlara yardım etmiş. hem de kötülük yapıp insanlara zarar vermiştir. Ama bence tüm insanlığın içindeki iyi sese her zaman kulak vermesi gerekiyor. Çünkü kötülük her zaman zarar ve hasar oluşturur. Ünlü ruhani öğretmen Buda bu konu hakkında şöyle demiştir: ‘İyilikten iyilik, kötülükten kötülük doğar.’. Yani insanlar başkalarına nasıl davranırsa o duyguyu ve davranışı çoğaltır.