Eşit davranmak ve adil olmak nedir? Herkese eşit davranılır mı? Yoksa herkes hak ettiğini mi alır? Bu gibi klişe sorular eminim hepimizin aklını meşgul etmekte hatta birçoğumuz vicdanen rahatsız olduğu için bu tarz soruları çok büyük sorunlar haline getirerek paradoks yaşayabiliyorlar. Sizce insanlara eşit ve adil davranma konusunda özgür iradeye sahip miyiz?
Eşit davranmak: Herkese tıpatıp aynı davranmaktır. Farz edelim ki iki kardeşiniz var birisi kaydırağın tepesinden düştü eşit davranmak adına diğerini de iter misiniz? Veya çocuklarınızdan biri yüksek not diğeri de düşük not almıştır. Eşit davranmak adına her ikisine de aynı ödülü mü verirdiniz? Eğer insanlara gerçek anlamı ile eşit davranmak istiyorsak ırk, dil, din ve felsefi düşünce gibi konularda da ayrım yapılmaz. Eşit davranma sorunu hem siyasal hem de sosyal alanlarda birçok sorunun ortaya çıkmasında büyük bir etkendir. Siz bu gibi durumlarda ne yapıyorsunuz? Eşit olmayanlara eşit davranmak en büyük eşitsizliktir.
Adil olmak: İhtiyacı olana, ihtiyaç duyduğu şeyi vermektir. Adalet haksızlık etmemek herkese hakkını ve layık olduğunu vermektir. Bir sanık şayet zengin ise hakim istifa eder. Sanıklardan biri fakir diğeri zengin ise davayı zengin kazanır. Sanıkların ikisi de fakirse o zaman adalet yerini bulur. Adil olmak hak ve hukuku göz önünde bulundurarak herhangi bir konuda karar vereceği zaman tarafsız olmaktır. Hakkında karar verilecek kişi yakını olsa dahi adaletten sapmaz. Ne yakınlarının isteklerine göre ne de kendi isteklerine göre hareket etmez. Durumlara ve olaylara menfaat açısından değil, adalet ve doğruluk açısından yaklaşır. Bir olay veya şahıs hakkında karar vermeden önce ilk yapılacak iş doğru tespittir. Karar verirken hissi davranmak adalete ve adil davranmaya aykırıdır. Zengin birinin şampuanın da, fakir birinin tabağındakinden daha çok vitamin vardır. Bu durumu göz önünde bulundurursak tuhaf ve adaletsiz bir çağda yaşadığımızı söyleyebiliriz. “ Adalet… Onurlu yaşamak, başkasına zarar vermemek, herkese kendine ait olanı vermektir.” Demiş Ulpianus
Bilindiği gibi karıştırılan kavramlardan ikisi de yukarıda ki terimlerdir. Yani ben size bu terim ve örneklerle bize birisi “Eşit davranmak eşittir adil davranmak” derse “Hayır, adil olmak başka eşit davranmak başka” demeniz gerektiğini anlatmaya çalıştım.
En yakın arkadaşınız başka bir arkadaşınızın çantasından bir miktar para çalıyor sizde bunu görüyorsunuz. Bu durum karşısında eşitliği ve adaleti sağlamak adına ne yaparsınız?