Benford yasası, doğal olarak oluşan birçok veri setindeki basamakların frekans dağılımını açıklayan matematiksel bir olgudur. Adını, yasayı ilk kez 1938’de tanımlayan fizikçi Frank Benford’dan almıştır. Yasa, birçok gerçek dünya veri setinde, baştaki basamağın frekansının eşit dağılmadığını, bunun yerine logaritmik bir model izlediğini belirtir; burada 1 basamağı şu şekilde görünür: zamanın yaklaşık %30’unda baştaki basamaktır ve sonraki her basamağın olasılığı, basamağın değeri arttıkça azalır.
İlk bakışta, sayıların bizi kontrol edebileceği fikri abartılı görünebilir, ancak Benford yasası, sayıların ve matematiğin dünyamızı nasıl etkileyebileceğinin yalnızca bir örneğidir. Rakamlar bilimin dilidir ve modern toplumda güvendiğimiz teknoloji ve altyapının çoğunun temelini oluşturur. Arama motorlarımıza güç veren algoritmalardan ekonomimizi yönlendiren finansal modellere kadar, sayılar hayatımızı şekillendirmede çok önemli bir rol oynuyor.
Benford yasası özellikle büyüleyici çünkü görünüşte rastgele verilerin bile matematiksel olarak tanımlanabilen ve analiz edilebilen kalıplar ve yapılar sergileyebileceğinin bir örneği. Yasa, nehirlerin uzunluklarından hisse senedi fiyatlarına ve şehirlerin nüfuslarına kadar çok çeşitli veri setlerinde gözlemlendi. Rakamların beklenen sıklık dağılımından sapmalar, tahrif edilmiş veriler için tehlike işareti olabileceğinden, finansal muhasebede sahtekarlığı tespit etmek için bile kullanılmıştır.
Matematik kadar soyut bir şeyin yaşamlarımız üzerinde bu kadar derin bir etkiye sahip olabileceğini düşünmek garip gelse de, gerçek şu ki sayılar ve matematiksel kavramlar, düşünme ve karar verme şeklimize derinden yerleşmiş durumda. İstatistikleri verileri analiz etmek ve tahminler yapmak için, hesabı karmaşık sistemleri modellemek için ve cebiri denklemleri çözmek ve deneyler tasarlamak için kullanıyoruz. Farkında olalım ya da olmayalım, çevremizdeki dünyayı anlamlandırmak için sürekli olarak matematiği kullanıyoruz.
Elbette, sayıların kendilerinin doğası gereği kontrol edici veya manipülatif olmadığını kabul etmek önemlidir. Aksine, bir güç ve etki kaynağı olabilecek sayıları kullanma ve yorumlama şeklimizdir. Herhangi bir araçta olduğu gibi, sayıların etkisi nasıl kullanıldıklarına bağlıdır. Sorumlu bir şekilde ve sınırlamalarının net bir şekilde anlaşılmasıyla sayılar, çevremizdeki dünyayı anlamak ve şekillendirmek için güçlü bir araç olabilir.
Sonuç olarak, Benford yasası, sayıların ve matematiğin görünüşte rastgele verilerdeki gizli kalıpları nasıl ortaya çıkarabileceğinin büyüleyici bir örneğidir. Sayıların bizi kontrol ettiği fikri kulağa rahatsız edici gelse de, gerçek şu ki sayılar dünyayı anlamlandırmak için kullandığımız basit bir araçtır. Sayıların gücünü benimseyerek ve onları sorumlu bir şekilde kullanarak, daha iyi bir gelecek inşa etmemize yardımcı olabilecek yeni iç fırsatların kilidini açabiliriz.