Osmanlı minyatür sanatı Osmanlı saray kültürünü ele alarak, el yazmalarıyla süslenen genellikle padişah ve diğer yüksek rütbelilere gösterilmiş bir sanat şeklidir. Bu sanat kitap sanatı olarak anılan hat, nakış, ebru ve cilt gibi geleneksel sanatlarımızdan biridir. Minyatür sanatının gelişmesi II. Mehmet’ten I. Süleyman’a kadar gerçekleşmiş,18.yüzyıla kadar ise Osmanlı sarayında önemli bir yer edinmiştir
Nakkaşhane
Osmanlı fethinden kısa bir süre sonra II. Mehmet Topkapı Sarayı’nın civarına inşa ettirmiştir. Burada çalışan sanatçıların bir kısmı küçük atölyelerde çalışmışlardır. Kitap sanatı üstünde ise sanatçılara çıraklık eğitimi vermişlerdir. Nakış ustaları bazen nakkaş bazen ise minyatürist olarak anılmaktadır. Minyatüristlerin eserleri tahta oymacılığı, seramik, minyatür sanatı vb. sanatlarda çeşitlilik göstermiştir.
OSMANLI MİNYATÜR SANATININ TARİHÇESİ VE GELİŞİMİ
Bu sanatın Osmanlılara geçişi,Osmanlılık iletişim içinde olduğu,Batı İran,İlhanlılar,Irak ve Kafkasya bölgelerinde bulunan Karakoyunlular,Kuzey-Batı İran ve doğu Anadolu’da bulunan Akkoyunlular, Orta Asya ve İran da bulunan Memlükler ve Timurlar tarafından geçmiştir. Özellikle de Fars kültüründen Osmanlı büyük ölçüde etkilenmiştir.İmparatorlukta bu sanat etkileşim halinde bulunduğu bu kültürlerden izler taşımaktadır.
II.Mehmet dönemi
Osmanlı’da bu sanat 15. yüzyılın ortalarında değer görmeye başlamıştır. II. Mehmet’in bu sanata olan ilgisi minyatürün gelişiminde önemli bir rol kazanmıştır.İstanbul’un fethinden önce Edirne’de bir sanat Nakkaşhanesi fetihten sonra ise İstanbul Topkapı Sarayı’nın çevresinde bir nakkaşhane yaptırmıştır. II. Mehmet’in sanata verdiği değerden dolayı çoğu bölge ve ötesinden sanatkarları İstanbul’a getirmiştir.Yine bu zamanlarda İtalyan sanatkarlar İstanbul’a gelmiş ve kendi alanıyla ilgili bildikleri teknikleri minyatüristlerle paylaşmışlardır. İtalyan bir sanatçı Costanzo de ferarra 1477-1478 yılı arasında İstanbul’a gelmiş ve II. Mehmet’in bir portresini yapmıştır.1 yıl sonra ise başka bir İtalyan ressam Gentile Bellini İstanbul’a gelip 1481 yılına kadar Osmanlı Sarayında kalmıştır. Bu dönemde ise Fatih Sultan Mehmet’in bir resmini yapmıştır.
Bu portrelerin yarattığı etki ve Osmanlı sanatkarların yabancı ressamlarla belli bir zaman dilimi içerisinde çalışma imkanı bulmaları Minyatüristlerin portreye olan ilgisini arttırmıştır. Usta Sinan Bey ve öğrencisi Ahmed Şiblizade minyatür alanında uzmanlaşmışlardır. Portre ve minyatür sanatının karışımından Osmanlı minyatür sanatı var olmuştur. Bu sanat hem gölgeleme hem de perspektif tekniklerini içerisinde barındırmıştır.
15. YÜZYIL SONLARI,16. YÜZYILIN BAŞLARINDA MİNYATÜR
I. Selim, I. Süleyman ve II. Beyazıt zamanlarında minyatür sanatı büyük gelişme göstermiştir. Hanedanlık bu sanat sayesinde yükselmiştir. I. Selim zamanında İmparatorluğun nakkaşhanesinde büyük gelişmelere yol açan, İran’dan ressam göçü yaşanmıştır.
1514 yılında Çaldıran Savaşı’nda Selim Bey safevini yenmiş,Tebriz’e el koymuştur. Tebriz’den kısa sürede ayrılmasına rağmen I. Selim Tebriz’den birçok sanatkarı İstanbul’a getirmiştir. Bu sanat gelişmeye başladığı zamandan beri Perslerden büyük ölçüde etkilenmiştir. Nakkaşhanede açıldığı andan beri Pers ustaları bulunmuştur. II. Selim zamanında İran’dan İstanbul’a olan sanatkarların göçü Osmanlı’da görülen en büyük göç olarak kayıtlara geçmiştir. Bu sanatkarlar sayesinde minyatür gelişmiş ve el süsleme, doku gibi alanlardan etkilenmiştir.
Bu tarihteki büyük gelişmelerden bir diğeri ise Akdeniz’de bir deniz harekatı olmasıyla başlamıştır. Osmanlıların denizcilikle ilgilenmeleri kültür ve medeniyet bilgilerini arttırmış, daha sonra ise kartoğrafya, denizcilik atlası teknikler hakkında bilgi sahibi olmuştur.Bu tarz haritalar sade ve kolay amaçlarla yapılmış ancak kısa süre sonra bu haritalara daha çok özenilmiş, süslenmiştir. Genellikle yüksek rütbeli kişiler için yapılmıştır.
Kartografyanın Osmanlı sanatı ile yakınlığından doğan iki büyük eser Kitab-ı Bahriye ve Beyan-ı Menazi-i Seferi Irakeyn I. Süleyman zamanında bitmiştir.
KAYNAKÇA:
https://tr.wikipedia.org/wiki/Osmanlıda_minyatür_sanatı