ORTAK PARA BİRİMİ ÇÖZÜM MÜ?

Milattan önce 7. yüzyılda Lidyalılar tarafından basılması ile serüveni başlayan para, günümüzdeki en yaygın alışveriş aracı haline gelmiştir. Paranın bulunması ile dünya tarihinde takas yöntemine son verilip ticaret başlamış, gelecek bunun üzerine şekillenmiştir. Elbette paranın değeri de ülkeden ülkeye değişmektedir. Bu durum ülkeler arasında sınıflandırmaya yol açar. Örneğin Amerika’nın kullandığı “Dolar“ ile ülkemizde kullanılan “Türk Lirası” aynı değere sahip değildir. Günümüzde 1 Amerikan Doları yaklaşık 6 Türk Lirası’dır. Türk Lirası’nın Pound olarak karşılığı ise daha farklıdır. Yani her ülkenin para birimi diğer ülkelerinki ile farklılık gösterir. Bu durum ticareti de çeşitlendirir. Örneğin Türkiye ile Rusya arasında yapılan ticarette yerel para birimleri kullanılıyor. Yani Türkiye Türk Lirası ile ödeme yaptığı zaman Rusya o parayı Ruble’ye çeviriyor. Rusya da ülkemizden aldığı mallar için kendi para birimi ile ödeme yapıyor. Peki tüm ülkeler aynı para birimini kullansaydı ne olurdu? Bu durum günümüzdeki sisteme göre daha mı iyi olurdu? Yoksa her ülkenin aynı para birimini kullanması yeni problemler mi doğururdu?
Aslında her ülkenin aynı para birimini kullanması, ilk duyduğunuzda kulağa hoş geliyor. Böylece ülkeler arasında yapılan ticarette aynı para biriminin kullanılması ürünlerin fiyatlarını sabitleyecek. Bir para biriminin başka bir para birimine çevrilmesi diye bir şey de söz konusu olmayacağı için para dönüşümlerinde yaşanabilen hatalar da ortadan kalkacak. Ülkelerin sahip oldukları para biriminin değeri de sürekli artıp azalmayacak.
Diğer taraftan, hiçbirimiz kendi para birimimizin değerinin azalmasını istemeyiz (paramızın diğer para birimleri karşısında değerinin artması durumunda sesimizi çıkarmayacağımız gibi). Yani para birimleri arasında oluşacak değer farklarından memnun olacak insanlar olduğu gibi, bunun olmasını hiç istemeyecek insanlar da vardır. Para birimleri arasındaki rekabetten hoşlanacak insanlar günümüzde maddi açıdan iyi durumda olan ve parasının değeri son yıllarda yükselmekte olan ülkelerde yaşayan insanlardır. Yani eşitliğin bu insanların işine geleceğini söylemek pek doğru olmaz.
Her ne kadar farklı para birimleri kavramının ortadan kalkması ve tüm ülkelerdeki insanların aynı parayı kullanması iyi gibi görünse de, bu durumun eleştiriye açık bazı yönleri de vardır. Eğer ortak para birimi kullanılırsa devletler arasındaki sınıf ayrılıkları bir bakıma ortadan kalkacak. Örneğin şu anda dünyanın en değerli para birimi olan Kuveyt Dinarı 19,02 Türk Lirası’na denk gelmektedir. Kuveyt’in para biriminin yüksekliği küresel pazara yaptığı önemli miktardaki petrol ihracatından dolayıdır. Kuveyt Dinarı hala değeri yükselme potansiyeli olan bir para birimidir. Ama ortak para birimine geçilmesi durumunda Kuveyt Dinarı’nın değeri diğer ülke paraları ile eşitlenecek yani değer kaybına uğrayacak. Bu değer kaybı Kuveyt ve Kuveyt gibi parası değerli diğer ülkeler için hem haksızlık hem de hoşnutsuzluk oluşturacak. Sattıkları ürünler karşısında kazandıkları paranın alım gücü eskisine oranla çok daha az olacağından, bu ülkeler de haklı olarak ürünlerinin fiyatını yükseltecek. Bu da Dünya üzerinde kaçınılmaz bir pahalılığa neden olacak. Bu yüzden ben ortak para birimine geçilmemesi gerektiğini düşünüyorum.