“Bu dünyada herkes bir şey olmaya çalışırken sen ‘hiç’ ol.” Diyen Mevlana mı, “Kendini olduğundan az göstermek tevazu değil budalalıktır.” Diyen Montaigne mi haklı? Bugün bu konuyu biraz tartışmak istiyorum.
Bence ikisi de hem haklı hem de haksız çünkü “Kendini olduğundan az göstermek tevazu değil budalalıktır.” Diyen Montaigne’nin sözü durumuna göre değişebileceği gibi, “Bu dünyada herkes bir şey olmaya çalışırken sen ‘hiç’ ol.” Diyen Mevlana’nın sözü de durumuna göre değişebilir. Mesela birinin kendi özelliğini gösterebileceği bir durum doğal olarak oluştuysa ve o kişi kendini göstermiyorsa Montaigne’nin dediği gibi bence bu bir budalalıktır. Tabi kendiliğinden oluşmuş durumlarda bile o kişi kendini gösterdiğinde Mevlana’nın haklı olduğunu düşünenler yine de olacaktır fakat bu benim düşüncem. Ancak sırf kendini göstermek için o durumu kendi oluşturup aynı zamanda kendini göstermek için çabalayan birinin yaptığı şey boş gösterişten ve kendi sahte özgüvenini beslemeye çalışmaktan başka bir şey değildir. Mütevazılık ve alçakgönüllülük bir erdem olarak kabul edilir. Bence de bu böyledir fakat bu alçakgönüllülüğün ve mütevazılığın boyutuna göre değişir. Verdiğim örnekteki gibi
eğer kişi kendini gösterebileceği bir durumda göstermiyorsa bu gereksiz bir alçakgönüllülüktür ve bu Montaigne’nin dediği gibi bir budalalıktır bence. Ki diğer durumda da biri kendini sürekli göstermeye çalışır, kendi egosunu tatmin etmek içi sürekli göz önünde durmaya çalışırsa bunun da budalalıktan başka bir şey olmadığını düşünüyorum. Sanırım ben ikisini de haklı buluyorum çünkü Montaigne’nin dediği gibi gerektiği zamanda kendimi gösterdiğim zamanlarda oluyor, Mevlana’nın dediği gibi köşede bekleyip izlediğim zamanlarda. Ki bence insanlar bu durumda gruplara ayrılıyor; alçakgönüllüler, fazla mütevazı olan budalalar, özgüvenliler ve gereksiz özgüvene sahip olup kendini küçük düşüren budalalar. Bu gruplarda gidip geliyoruz bence. Bazen gereksiz özgüvenli olabildiğimiz gibi yerinde alçakgönüllü olabiliyoruz. Bir gün içinde bile bu dört gruba girebiliyoruz bence. Gün içinde canınızı sıkan bir şey kendinizi gösterememenize sebep olup Montaigne’nin dediği gibi budala olabilirsiniz ve diğer durumda keyfiniz yerindeyken yerinde bir zamanda kendi potansiyelinizi gösterebilirsiniz. Mevlana’nın sözüne biraz daha değinecek olursak mütevazı bir hayat yaşamak belki de insanın kendini rahatlatmasını sağlıyor olabilir, hiç riske girmeden yaşamak, bir işe atılmaya cesaret edememek, her zaman korktuğu adımı atmamak belki de insanlar arasında mütevazılık diye adlandırılmıştır.
Aslında o adımı atmaktan, kendini göstermekten korkmamalı bir şeyler başarmak için bu hayatta. Montaigne’nin dediği gibi budalalık yapıp kendimi göstermemektense, kendimi gösterip başarısız olmak daha iyidir. En azından bu bana bir şeyler öğretir. Sonuç olarak sanırım ben Montaigne’nin haklı olduğunu düşünüyorum.