Metaverse gerçekliği değiştiren bir tehdit midir? Yoksa gerçeğin ta kendisi midir?
Bu soruyu yanıtlamak için önce “Metaverse Nedir?” sorusunu yanıtlamak gerekir.
Metaverse Nedir?
Metaverse kavramını anlamak için öncelikli olarak kelimenin kendisine bakmalıyız. “meta” Yunancada “sonra, öte” anlamına gelen bir kelime. Meta kelimesi ve İngilizcedeki “universe” kelimelerinin birleştirilmesi ile türeyen Metaverse de kısaca “evrenötesi” anlamına geliyor. AR, VR, karma gerçeklik, sosyal etkileşim, çevrimiçi oyun, alışveriş ve iş unsurlarını birleştiren yeni bir dijital gerçeklik olarak tanımlanabilir. Bazıları bunu genişletilmiş gerçeklik (XR) olarak adlandırabilir ancak konsepte genel olarak bir etiket koymak zor. Terim temelde Neal Stephenson’ın 30 yıl önce yayımlanan Snow Crash isimli romanından geliyor: ” Metaverse koddan yapılmış kurgusal bir yapıdır. Ve kod sadece bir konuşma biçimidir – bilgisayarların anladığı biçim. Metaverse’e giren insanlar, temelde bilginin güç olduğunu anlayan ve sihirli bilgisayar dillerini konuşmak için bu yarı-mistik yeteneğe sahip kişilerdir. “, ” [Hiro Protagonist] Elbette gerçek insanlarla görüşmüyor. Bunların hepsi, fiber optik kablodan gelen özelliklere göre bilgisayarının çizdiği hareketli resmin bir parçasıdır. İnsanlar, avatar denilen yazılım parçalarıdır. [Avatarlar] Metaverse’de insanların birbirleriyle iletişim kurmak için kullandıkları görsel-işitsel bedenlerdir. Hiro’nun avatarı da artık sokakta ve monoraydan inen çiftler ona doğru bakarlarsa Hiro’nun onları gördüğü gibi Hiro’yu görebilirler. Kendi dizüstü bilgisayarlarına sahip olan bu kişiler; Los Angeles’daki Hiro ve muhtemelen Şikago’nun bir banliyösünde bir kanepede oturan dört genç, bir sohbet başlatabilirlerdi. Ancak muhtemelen gerçekte konuşabileceklerinden daha fazlasını birbirleriyle konuşmazlar. “
Metaverse, burada herkesi özelleştirilebilir bir dijital avatar/karakter(MetaHuman) haline getirecek. Bu arkasında gerçek insanların olduğu dijital avatarlar, metaverse’e özel “Horizon” ağı içerisinden etkileşime girebilecek, oyun oynayabilecek, farklı sanal olarak yaratılan ortamlara gezmeye gidebilecek, konser izleyebilecek, ortak çalışma yapabilecek veya sanal olarak sosyalleşilebilecek.
Bugün dünyadaki en önemli metaverse yatırımcılarının başında sanal gerçeklik cihazları üzerine çalışan Oculus şirketini 2 milyar dolara alan Meta gelmektedir. Ayrıca Meta bu alanda Microsoft gibi önemli yazılım şirketleriyle iş birliği anlaşmaları imzalamıştır. Ayrıca Roblox gibi oyun platformları da bu alanda büyük arge yatırımları yapmaktadır.
Metaverse Bir Tehdit Midir?
Metaverse ile birlikte üç boyutlu bir ortamda, kendi avatarımızla gerçek hayatımızın yanı sıra ikinci bir hayat oluşmaya başlıyor. Bu sayede hologram ile bir nevi ışınlanma, gerçekte yerimizden kalkmadan ofisimize gidebilme, toplantılara katılabilme, kafede arkadaşlarınızla bir araya gelebilme imkanları doğacak. Her türlü biyolojik ve psikolojik özelliklerimiz, güçlü ve zayıf yönlerimiz zaten büyük data -big data- ile ellerinde olduğundan, bugün webde bir şey okurken karşımıza çıkan reklamların çok ötesinde, biz hissetmeden kararlarımızı etkileyebilecek bir dünya geliyor. Örneğin dini bir konudaki zaafımız ne ise onu kullanarak bize yönlendirilebilecek kişilerle fark etmeden temas kurabileceğiz. Onun görevlendirildiğinin farkında bile olmayacağız. İnançlarınız, değerlerimiz, öncelikleriniz, belki de siz farkına varmadan oluşturulacak olan yakın çevremizin etkisiyle onların istediği gibi değiştirilebilecek. Servet, güç, makam, kariyer gibi zaafımız her ne ise, onu belki de sizden daha iyi biliyor olacaklar. Bu sayede din, ahlak, siyaset, ideoloji vb alanları daha rahat manipüle edebilecekler.
Gerçek hayat ile metaverse, muhtemelen bir şekilde iç içe girecek. Gerçek “biz” ile metaverse’deki avatarımız arasındaki ilişki olacak, hayatımız ona göre şekillenecek. Muhtemelen başka firmaların da kendi metaverse’leri olacak. Bunlar arasında (ülkeler arasında olduğu gibi) geçiş imkanları da olacak.
Bu yeni alemin parası da kuvvetle ihtimal blockchain tabanlı olacak.Şirketler metaverse teknolojisine ciddi yatırımlar yapıyor. Yatırımcılar meta veri tabanında gayrimenkule milyonlarca dolar yığdıkça, dijital mülk satışları daha önce hiç görülmemiş ölçüde yükseklere tırmanıyor. İnsanlar sadece sanal para birimine yatırım yapmıyorlar, aynı zamanda sanal araziye de yatırım yapıyorlar. Bu kapsamda şimdiye kadarki en büyük yatırım 2,43 milyon dolar ((güncel kur oranı ile) 3273564780 tl) oldu. Yakın zamanda Kanadalı yatırım firması bir dijital arazi satın alındı ve kripto parayla ödeme yapıldı. Yatırımcılar ve şirketler bir sonraki büyük gelişmenin parçası olmak istediğinden, metaverse teknolojisine ilginin önemli ölçüde artması olası.
Kovid-19 salgını boyunca sanal iletişim giderek önemli bir hal almaya başladı. Metaverse’nin de bu kapsamda çok sayıda kullanıcıyı bir araya getirecek ve kullanıcılara günlük aktivitelerini sanal ortamda yapacak fırsatlar sunması bekleniyor. Fakat metaverse teknolojisinin sınırlarını düzenleyen herhangi bir yasa olmaması kullanıcıları daha savunmasız hale getirebilir. Zuckerberg, metaversenin sadece şirketinin bir sonraki bölümü değil, aynı zamanda internet dünyasının geleceği olduğunu dile getiriyor.
Ayrıca Zuckerberg katıldığı bir konferansta “Önümüzdeki 10 yıl içinde, metaverse bir milyar insana ulaşacak, yüz milyarlarca dolarlık dijital ticarete ev sahipliği yapacak ve milyonlarca yaratıcı ve geliştirici için işleri destekleyecek.” açıklamasında bulundu
Öte yandan, metaverse ile meydana gelecek değişiklikler toplumsal zorlukları da beraberinde getiriyor. Çevrim içi yaşama geçiş inkar edilemez şekilde kimlik hırsızlığı ve dolandırıcılık riski de taşıyor. Bireyler dijital ortamlarda alışveriş, eğlence, sosyalleşme ve çalışma gibi pek çok faaliyete alışmış olsa da teknolojik veya toplumsal açıdan tam olarak sanal gerçekliğe alışık değiliz. Bu durum reel dünyanın bir darbe yaşamasına neden olabilir.
Bu meyanda Meta yetkilileri, metaverse teknolojisinin tek bir şirket tarafından bir gecede inşa edilmeyeceğini belirterek, bu projenin hayata geçirilmesi için politika yapıcılar, uzmanlar ve endüstri ortaklarıyla iş birliği yapacaklarını ifade ediyorlar. Aynı zamanda bu ürünlerin sorumlu bir şekilde geliştirilmesini sağlamak için küresel araştırma ve program ortaklarına 50 milyon dolarlık bir yatırım yapacaklarının altını çiziyorlar.
Metaverse, doğası gereği kişisel, biyometrik, finansal ve hatta duygusal verilere dönüşerek güvenlik, gizlilik ve fikri mülkiyet ile ilgili endişeleri de beraberinde getiriyor. Aynı şekilde avatarlar bir kimlik biçimi olarak kullanıldığında, kişisel veriler kopyalanmaya, çalınmaya, silinmeye veya manipüle edilmeye açık hale gelir. Biyometrik tanımlama bir çözüm olsa da kimlik sahtekarlığının her zaman karşı karşıya kalınacak büyük bir risk olduğu unutulmamalı ve gerekli önlemler için şimdiden çalışılmaya başlanmalı. Ancak Meta evreni blokchain tabanlı bir sistem ile yapılırsa daha güvenli bir hal alacaktır. Blokchain sistemi hacklenmesi zor bir sistem içerdiğinden daha güvenli bir ortam sağlayacaktır.ı
Ksacası, “Metaverse” evreni eğer doğru kullanılmaz ise çok fazla tehdite yol açabilir (Örneğin 1947-1991 arası gibi ama teknolojik bir biçimde). Ama eğer bu sistem doğru kullanılırsa dünya tarihini değiştirebilecek bir adım olabilir.