Kıtadan kıtaya, ülkeden ülkeye, yöreden yöreye, şehirden şehire hatta kişiden kişiye değişen ahlak kavramı. Her bir insanın kendine özgü bir etik anlayışı var, ahlak kurallarını anlatan evrensel kanunlar çıkmadığı sürece de bu böyle devam edecek. Peki ya etik değerler evrensel olsaydı, bu dünyayı daha yaşanılabilir bir yer mi kılardı? Tartışılır. Eminim ki benimle aynı fikirde olmayan insanlar olacaktır, ama bence etik değerler evrensel olsaydı dünya daha yaşanılabilir bir yer olurdu.
Etik değerler nelerdir? İyi, kötü, doğru, yanlış, suç, adalet gibi kavramlara karşı sahip olduğumuz bakış açısıdır etik. Peki etik kavramını evrenselleştirmek, bütün dünyada geçerliliği olan bir ahlak anlayışı oluşturmak mümkün müdür? Aslına bakarsanız kimilerine gayet mümkünmüş gibi gözükse de tam aksine. 2022 yılı dünya nüfusu ölçümlerine göre dünyada 7 milyar 924 milyon insan bulunuyor. Sekiz milyar insanın etik değerlerle ilgili görüşlerinin aynı olmasını bekleyemezsiniz. Bir gezegende yaşayan sekiz milyarlık bir toplumun aynı ahlak anlayışına sahip olabileceğini düşünmek, ütopik bir hayalden daha fazlası değildir.
Suç kavramı üzerinden gidelim. İşlediğiniz suç karşısında alacağınız ceza ya da size uygulanacak yaptırımları ne suç işlediğinizden çok bu suçu nerede işlediğiniz etkiler. Bazı devletlerin yasalarına göre bir özgürlük olarak görülen şeyler başka devletlerin kanunları o özgürlük olarak görülen şeyi bir suç olarak görür ve insanları aylarca hapis cezasına çarptırabilirler. Örnek olarak Avrupa’dan üç ülkeyi örnek verebiliriz. Hollanda ve Slovakya’yı düşünürsek; Hollanda’da esrar kullanımı reşit bireyler için belirli bir miktara kadar serbesttir ama aynı maddenin 1500 kilometre ötedeki Slovakya’da tıbbi amaçlar da dahil olmak üzere kullanımı ya da yetiştirilmesi yasa dışıdır. Sizin yaptığınız iş veya işlediğiniz suç değişmese de karşılaşabileceğiniz yaptırımlar dünyanın her bir noktasında farklı olacaktır.
İyi, kötü, doğru, yanlış gibi kavramlar da kişiden kişiye değişiklik gösterirler. Herkes çevresini, arkadaşlarını, ailesini hatta sokaktan geçen tanımadığı insanları bile kendi doğru yanlış algısına göre yargılar. Kimse herhangi bir konuda eleştirisini dile getirirken eleştirdiği insanların büyüdüğü kültüre, hatta ailesinin onu yetiştirme tarzına göre bile iyi kötü kavramlarının değişiklik gösterdiğini göz önünde bulundurmaz.
Sonuç olarak bütün dünyanın ahlak kavramına bakış açısı aynı olsaydı ve etik değerler evrensel olsaydı bu bahsettiğim sorunların hiçbiri yaşanmazdı ve dünya peri masallarındaki o pembe dünyalara bir adım daha yaklaşmış olurdu lakin ne yazık ki böyle bir şey mümkün değil. Bu şartlar altında elimizden gelen en iyi şey etiğin insandan insana değiştiğini ve herkesin bizimle aynı ahlak kurallarına sahip olmadığını kabullenip, birini yargılarken bu farklılığı göz önünde bulundurarak yargılamak.