İllaki hepimiz duymuşuzdur hayatın matematik olduğundan bahseden matematik hocalarını. Şekillerdeki geometri ve açılar, kümeler ve bilinmeyenler, “azim + özveri = başarı…” Bu tip basit formüle dökülmüş düz fikirler hayatımızın temelini oluşturduğu bir gerçektir. Yani evet, matematik yaşamın kurallarının basitleştirilmiş ve sayısal dilde formülize edilerek önümüze sunulmuş birer replikasıdır. Peki, dört işlem tarzı basit matematik kurallarını da geride bırakırsak hayat daha derin matematiksel işlemlere de cevap sunabilir mi bize? Hayır, burada size tonla uçuk fikir ve bilinmeyenli denklemlerle hayatın amacını kanıtlama çalışmayacağım ki bu çok klişe olurdu, problem çözmektense yeni bir problem yöneltmek istiyorum. Hayata hep en yüzeysel, en komplike şekilde bakarak temellerine ulaşmaya çalışan sapkın bir fikirden uzaklaşarak, çok basit bir soruya cevap arayacağım. Sizce hayatın integrali nedir? Evet, yanlış duymadınız, hayatın integrali. Akıllarda soru işaretlerinin oluştuğunu görebiliyorum, o halde izin verin problemimizi uzun uzun muhakeme edelim.
İlk başta integral başlayalım. Nedir bu integral? “X^m” değerinin “(X^m+1)/m” i demek midir sadece formüllerde yansıtıldığı gibi? Esasında integral, belli bir aralıktaki tüm değişken birim değerlerin toplamıdır. “İyi de ne alakası var hayat ile bunun?” diyenleri duyar gibiyim, aslında o kadar çok bağlantılı ki. Bir integral formülü düşünün, (
) eşiti yaşam olan. Sınırlarında başlayalım, reddedilemez bir gerçektir ki yaşamın sınırları başlangıcımızı olan doğum ve sonumuz olan ölümdür. Bu sebeple integralimizin sınırları bunlardır. Gelelim iç kısma, hayatın değişken birim değeri deyince aklınıza gelen ilk şey nedir? Tabii ki de zamanın ta kendisi; hayat, birim zamanlarımızın bütünlemesi değil midir sonuçta? Peki değişkenimizi de bulduk ve asıl soruya geldik, hayatın fonksiyonu nedir? Bu sorunun cevabı her ne kadar öznel olsa da bir o kadar genel ve bir o kadar temel bir değere dayanmalıdır. Hayatı para, şöhret, güç, karizma ve benzeri türetilmiş beşeri tanımlarla bağdaştırmak, büyük resmi görememekten başka bir şey değildir. Bu tarz kavramların temeline inildiğinde, hepsinin ortak amacının, mutluluğun peşinde koşmak için birer araç olmaktan farksız olmadığı açıktır. Bu demektir ki, insanın manevi tatmin ve mutlu olma ihtiyacı, en temelde hayat ile özdeşleşmektedir. Küçük hevesler için insana tomarca para bastıran zevkler ve dökülen tonla alın teri de bu söylemimle paraleldir. Bu sebeple mutlu olduğumuz her an, diğer bir değişle mutluluk/zaman, gerçekten hayatta olduğumuz anlarla eşdeğerdir. Bu sebeple, fonksiyon değerimize mutluluk/zaman demekte bir problem görmüyorum. Görüldüğü üzere, elimizdeki eşitsizlik temellendirilmiş bir formül halini almıştır, hem de bizleri baştaki sorumuz olan hayatın integralinin cevabına götüren formülün ta kendisidir.
Sadede gelmek gerekirse, hayatımızın her alanında matematiğin bulunduğunun iddia eden hocalarımızı, hayatı integral ile ifade ederek, haklı çıkarmış olduk. Hayatın integrali için yaptığımız felsefi hesaplamalarda, doğum ve ölüm arasında yaşadığımız birim zamandaki mutluluğu hayatın ta kendisi olarak tanımlama gibi cesurca bir iddia ortaya atmaya cüret ederek hep birlikte vardığımız ortak kanıyı formülize etmeyi de başarmış olduk. Her ne kadar yaşam her yönüyle dogmalara başkaldıran bir unsur olsa da, kalıpların düşmanı bir oluşumu çizebildiğimiz kadar geniş sınırlar kullanmaktan başka bir şey olamazdı, aynı formülde de yaptığımız gibi. Mutluluk gibi uçsuz bucaksız bir kavrama yeni bir tanım ekleyerek yeni sorular üretmiş olsak da, zannımca hayat içinde kaybolmuş yüzlerce mutluluk yoksunu ruh için formülümüz bir hayli şifalı gelecektir. Bu sebeple, yazımı noktalarken sizlere sonsuz mutluluklar dilemekten daha güzel bir dilek aklıma gelmemekte. Mutlu olun, mutlu kalın, hayatta kalın…
Görsel:
Bakırcı, Ç. M. (n.d.). Türev ve i̇ntegrali Gerçekten Anlamak: Türev nedir? i̇ntegral Nedir?. Evrim Ağacı. https://evrimagaci.org/turev-ve-integrali-gercekten-anlamak-turev-nedir-integral-nedir-2901