Geçmişin önemli veya önemsiz olması konusunda bir sürü yorum ve düşünce var. Kimi insanlar geçmişinden gurur duyar ve onu hep hatırlamak, hatırlatmak ister. Kimileri ise geçmişinde yaşadığı şeyleri unutmak, yaptığı hataları zihninden silmek ister. Bu tarz düşünceler sonucu insanların aklında bazı sorular belirir. Mesela ‘Geçmişte yaptığım hatalar beni nasıl olumlu etkileyebilir ki?’ ya da ‘Geleceği düşünürken geçmiş ne işime yarayacak?’.
İlk olarak ‘Geride bıraktıkların ileri gitmeni engelleyecek. Unutma ileri gidebilmen için arkadakileri unutman gerek.’ diyen Adam Fawer’ın düşüncesiyle başlayalım. Kendisi burada geçmişin geçmişte kaldığından, gelecekte yapacaklarımız veya hedeflerimiz için eski deneyimlerimizin ya da hatalarımızın çok da etkili olmadığından bahsetmekte. Peki geçmiş dediğimiz şey sadece hatalar veya deneyimlerden mi ibaret? Bence hayır. Geçmiş dediğimiz kavrama baktığımızda hatalarımız veya hoşumuza gitmeyen anılarımız kadar bizi şu an bu noktaya getiren güzel anılarla ve deneyimlerle de karşılaşırız. Yani geçmiş sadece eski zaman diliminden ibaret değildir, şimdiki zamanda bile etkisini göstermeye devam etmektedir. Peki o zaman Adam Fawer’ın dediği gibi ‘arkadakileri’ unutmak o kadar kolay olabilir mi? Arkadakileri –yani geçmiştekileri- unutmanın o güzel anıları, faydalı deneyimleri de unutmak olduğunu düşünürsek bu noktada biraz şüpheye düşebiliriz sanırım. İkinci olarak ‘Geçmişi hatırlamayanların yazgılarında geçmişi tekrar etmek vardır.’ diyen George Santayana’nın düşüncesi ile devam edelim. Bana sorarsanız kendisinin burada asıl vurgulamak istediği şey geçmişten ders çıkarmanın mümkün olduğudur. Geçmişi hatırlamamak ne demek biraz onu açıklamak istiyorum şimdi. Bizi biz yapan şeyin geçmiş olduğunu biliyoruz. Bizleri şu an olduğumuz konuma getiren, ‘hayat’ dediğimiz kavramın geçmişle çok önemli bir bağlantıya sahip olduğunu da biliyoruz. O zaman geçmişi unutursak hayatımızı da unutmuş olmaz mıyız? Kısacası kendisi bu sözü ile hayatta ilerlemek isteyenlerin geçmişine dönüp bakması ve ondan ders çıkarması gerektiğini ifade etmekte.
Yani şimdi bana sorarsanız ben George Santayana’nın görüşüne katılmakta, geçmişi unutmanın veya yok saymanın çok da mantıklı olmadığı görüşündeyim. Bir insanın hatalarından veya deneyimlerinden ders çıkarmadan hayatta ilerlemesini beklemek gerçekçi değil çünkü. Ancak Adam Fawer’ın haklı olduğu bazı noktalar da var. Mesela bir insan geçmişine takılıp kalır, hayatta ilerleyemezse geçmişi unutmak onun için belki daha iyi olacaktır. Düşüncelerimi özetlemek gerekirse ben geçmişten ders çıkarmanın ve bu sayede kendimizi geliştirmenin daha yararlı olduğuna yani çoğunlukla George Santayana’nın görüşüne katılmakta ancak bazı noktalarda Adam Fawer’ın görüşünü de mantıklı bulmaktayım.
