Siz Çernobil’e girmeye hiç cesaret edebildiniz mi? Birinci kaynak olarak söylüyorum ki, bu cesareti saflıkla, salaklıkla hiç karıştırmayın. O gece olanlar elbet bir hayli karanlıktı. Ve kesinlikle Çernobil’i temizlemeye çalışan emektarlar aslan yürekli olsalar da bunlara karşın bir de eğlence için giden saf salaklar vardı. Bir de üçüncü parti var azınlıkta benim de içinde bulunduğum, orada neler yaşandığını daha doğrusu gerçekleri gören. Ama asla konuşturulmayan…
Nereden başlasam, öncelikle şunu biliyorum ki patlamanın bir ay öncesinden ülkede sular kaynıyordu. Savaştan dolayı başkent Kyiv’de üretim iki-üç katına çıkarılmıştı ve enerji ihtiyacı da doğru orantılı olarak artmıştı tabi. Bu yüzden BestPower isimli enerji şirketi, en yakın nükleer istasyondan birkaç bin kilowatt enerji aktarılması için bir ticari teklif masaya koydu. Evet, kabul edilseydi ülkenin kalkınması (Dünya savaşından çıkıp soğuk savaşa girmişlerdi malum, Amerika’dan bir adım geri kalamazlardı) bir ivme kazanabilirdi. Ancak aslında bu teklifte bazı faktörler görmezden gelinmişti. İşçilere ekstra ödenek ve yiyecek sağlanmaması, Pripyat’ta isyan olanağı, çevresel güzelliklerin zarar görmesi, Pripyat-Çernobil otoyolunda Çeçen haydutların bir baş belası haline gelmesi ve daha fazlası… Tüm bu sebeplerden Çernobil Nükleer Enerji Santrali yönetimi buna aslında ilk başta karşı geldi. Ancak diğer tarafta da Ukrayna Sovyet Sosyalist otoritesi enerji santralinin arkasında dimdik duruyordu. Zaten sonrasında enerji üretimi artırma fikri pek de fena gelmiyordu kulağa, para paraydı ne de olsa. Yoksa şöyle desem daha mı doğru olur, “Parayı veren düdüğü çalar.”
Yönetim erteleyebileceği kadar ertelese de 1 ay sonra artık enerji artışına başlanmalıydı. Yönetimde 2 kişi var, sabah mesaisi gözetmeni Ivan Ilchenko ve gece mesaisi gözetmeni Aleksandrov Bodnar. Asgari miktarda para, ekipman ve yemekle çalışan işçilerde yanıkların yanı sıra başka çeşit yaralanmalar ve psikolojik travmalar oluşmuştu. Hikayelerde de okuyordum bazen, ama böyle bir şey öğrenildiği gibi yayın yasağı getirildi tabi ki. İlk gün güzel gitse de ikinci gün gece mesaisine bir işçi katılmadı. İşte tam olarak o zaman gelişti olaylar, 16 Nisan 1986’da… Uyuya kalmıştır denilmiş, ama tüm şehre haber salındığında hiçbir dönüt gelmemiş. Ne gece ne sabah mesaisinden de kimse görmemiş o işçiyi. O gece, diğer işçiler yüklerini birer kat daha artırarak çalıştı malum. Görevlerini tamamlayıp sonraki gece tekrar geldiklerinde yine aynı kişi yoktu. Hatta onun yanında bir işçi daha gözden kaybolmuştu. Her gece bir gram güneş ışığı görmeden yorgun argın çalışan diğer işçilerin daha çok çalışmaları onları sinirlendiriyordu. Her gece bir kişi daha eksilerek devam etti bu süreç. Üretimin artması gerekirken akıllardaki şüpheler artıyordu. En son 10. gecede artık insanların canına tak etmiş olacak ki değişik bir şeyler yaşandı. İşçiler geceleyin çıkışa doğru tüm nükleer tesisi aramaya koyulmuş. Bunları da CIA kaynaklarına geçirmişler. Karanlık şeyler bulunmuş. Çok karanlık…
Tahmin edebileceğiniz üzere nükleer tesisin yangın bodrumunda cesetler bulundu. Bundan kimileri yönetimi kimileri yangın departmanı görevlisini sorumlu tutuyordu ilk başlarda. Sonra ne mi oldu? Hepimizin bildiği o popüler patlama… Bunun üzerine doğruları bilen, bir elin parmaklarını geçmeyecek sayıda insanlar da hayatını radyasyona adadı başka bir deyişle. Benim gibi bir iki kişi hayata tutunup farklı yerlere kaçtı, hayatını kurtardı. Ama geçmişim bana hala ulaşmayı başarıyor bir şekilde. Bugün bu notu size, çocuklarıma, -bilmiyorum belki- torunlarıma yazmamın sebebi üzerimdeki potansiyel tehlikedir. Bu sabah elimi cebime attım ve bir kağıt buldum. Üstünde bir adres yazıyordu. Meraklı melahat ben kaç yılımı Ukrayna’nın başkentinde geçirdiğimden arkadaşlarım da pek boldur. Bir öğle güneş ialtında sordum soruşturdum bu yaşımda ve bıçak gibi saplanan o gerçekle yüzleştim. Ziyaret edip tabelayla bakıştım: BestPower…*
*Bu hikayenin olay örgüsü ve kişi kadrosu tamamen hayal ürünüdür, kullanılan isimler rastgele seçilmiştir.