“Dur yolcu! Bilmeden gelip bastığın
Bu toprak, bir devrin battığı yerdir.
Eğil de kulak ver, bu sessiz yığın
Bir vatan kalbinin attığı yerdir. “
Necmettin Halil Onan’ın Çanakkale Zaferi’ni anlattığı bu dizelerin bende uyandırdığı duygular hakkında konuşacağım. Bunun hakkında yorum yapmak için bu dizeleri en az 10 kez okudum ve hepsinde hissettiğim duygular hep aynıydı.
En başta bu dizeleri okurken tüylerimin diken diken olduğunu söylemek isterim. Sadece bir kıtasını okumama rağmen böyle duygular hissetmem demek oluyor ki bu dizeler bana sadece vatan sevgisinden daha farklı duygular da hissettirdi. Kendimi sanki bir savaşın ortasında kan ve ter içinde vatanımın özgürlüğü ve bağımsızlığı için çabalarken buldum. İlk dizede “ Dur yolcu! “ diye hitap ederken şairin sesini duydum gibi bir hissiyatına kapıldım. Sanki ben bir askermişim de komutanım bana emir veriyordu. Devamında ise “Bilmeden gelip bastığın bu toprak, bir devrin battığı yerdir.” diyerek şair İstiklal Marşı’nın 6. Kıtasının ilk dizesini hatırlattı bana. Orada da “Bastığın yerleri “toprak!” diyerek geçme, tanı!” dendiğinden ikisinde de ortak noktası olan bastığımız toprakların öneminden bahsediyor şair.
Aslında şiirin küçücük bir kıtası bile bir çok şeyden bahsedebiliyor, sadece onun içindeki anlamı gün yüzüne çıkarmak için onu yorumlamak, biçimlendirmek gerekiyor. Mesela üçüncü ve dördüncü dizelere bakarsak orada şair “Eğil de kulak ver, bu sessiz yığın bir vatan kalbinin attığı yerdir.” Diyor. Aslında çok basit bir cümle gibi görünse de bu dizenin de kendine özgü içinde barındırdığı duygular var, ve bu duyguları açığa çıkarmamız gerekiyor. Burada dizenin yarısında “ …bu sessiz yığın… “ derken yine topraktan bahsediyor ve o dizenin ardında gelen ve “ ..bir vatan kalbinin attığı yerdir.” yazan yeri okurken yüreğim farklı bir şekilde çarpıyor. Bu şiirde herkesin de fark etmiş olduğu gibi çoğunlukla hissedilen bir vatana duyulan bir sevgi ve fedakarlık hissi mevcut, lakin şiirin bu dizesinde bu duyguların hepsi birleşerek farklı bir şekilde çarpıyor insanın gözüne.
Sonuç olarak Necmettin Halil Onan’ın “Bir Yolcuya” adlı bu şiirinde insan Çanakkale Savaşını, vatan sevgisini, insanların fedakarlıklarını ve hatta tüm bu hüzün, mutluluk, öfke duyguları aynı anda hissediliyor. Sadece 1 kıtayı okurken bile insanın içi vatan aşkıyla dolup taşıyorken tüm şiiri yorumlasak ne olacak acaba. Bu şiiri okurken tabii savaşta verdiğimiz şehitleri de unutmuyoruz ve onları da anıyoruz çünkü eğer biz şuan yaşıyorsak hepsi onların sayesinde. Bir yandan yaşananları da hatırlarken insan tabii ki de çok yoğun duygu ve düşünceler içinde oluyor, zaten olmaması mümkün değil. O yüzden de bu şiiri okurken büyük bir sevgiyle okudum ve yorumladım. Bu yorumlarımı da Başkomutan Mustafa Kemal Atatürk’ün çok güzel bir sözüyle bitirmek istiyorum.
“Bir ulusun asker ordusu ne kadar güçlü olursa olsun, kazandığı zafer ne kadar yüce olursa olsun, bir ulus ilim ordusuna sahip değilse, savaş meydanlarında kazanılmış zaferlerin sonu olacaktır. Bu nedenle bir an önce büyük, mükemmel bir ilim ordusuna sahip olma zorunluluğu vardır.”
– Mustafa Kemal Atatürk