Sürtünme Nedir?
Sürtünme iki cismin birbirleriyle sürtüşerek ortaya çıkardığı kuvvettir. Sürtünme, ters yönde bir kuvvet uygulayarak hareketi yavaşlatır. Örneğin; oyuncak arabanızı düz bir zeminde ileri doğru itip sonra bıraktığınızda oyuncak arabanız bir süre sonra duracaktır. Bunun sebebi ise sürtünme kuvvetidir. Aynı arabayı eşit kuvvetle çimin üzerinde iterseniz araba daha çabuk durur çünkü sürtünme kuvveti çimende daha fazladır.
Sürtünme Kuvveti Olmasaydı Neler Olurdu?
Sürtünme kuvveti, cisimlerin yüzeyde tutunmasına yardım eden bir etkendir. Eğer sürtünme kuvveti var olmasaydı birçok yaşamsal faaliyet mümkün olmazdı.
Ayakkabılarımızı bağlayamazdık çünkü bağcıklar çok kaygan olurdu ve birbirinin üstünden kayıverirdi. Yolda yürüyemez, bir yerde oturamaz, yemek yiyemez, yazı yazamaz, araç kullanamazdık. Fren yapamazdık, bu yüzden kazalar artardı.
Kışın buzlu yollarda araçlar daha fazla kaymakta ve frenlerin etkisi daha az olmaktadır. Bu nedenle kışın meydana gelen kazalar, diğer zamanlara göre daha fazla olmaktadır. Bu nedenle kışın arabanın tekerlerine zincir takılmaktadır. Böylece sürtünme kuvvetini artırarak arabanın kaymasını önlenmektedir.
Siz kapı veya tekerlek gıcırdamasından rahatsız olur musunuz? Bu sesin nedeni ise hareketli parçaların birbirleriyle sürtüşmesidir. Yani sürtünme kuvveti olmasaydı, bu sesler de olmazdı.
Sürtünme olmasaydı her yerde kayıp düşer hiç ayakta duramazdık. Bunun da bir iyi yanı var, dizlerimiz çizilmezdi.
Sürtünme kuvvetinin hayatımızı kolaylaştıran çok büyük etkilerinin yanında günlük yaşantıda işleri zorlaştırdığı da bilinmektedir. Çünkü sürtünme kuvvetini yenerek, cisimleri harekete geçirmek için daha büyük kuvvet kullanılması gerekir. Ve büyük yükleri, sürtünme kuvveti nedeni ile kas gücümüzle hareket ettiremeyiz. Bundan dolayı çeşitli makineler kullanarak bu yükleri hareket ettiririz. Makineler çalışırken, içerisindeki parçalar birbirine sürtünürler. Sürtünen bu parçalar zamanla aşınarak kullanılmaz hale gelirler. Makinelerin yıpranmasını engellemek için sürtünme kuvvetini düşürücü önlemler almak gerekir. Yani sürtünme kuvvetinin çok büyük yararları olmakla beraber bazı zorlukları da vardır.
Sürtünmeyi Azalttığımız Durumlar
Makineler çalışırken içlerindeki hareketli parçalar birbirine sürtünür ve zamanla aşınır. Bunu önlemek için birbirine temas eden parçalar yağlanarak sürtünme kuvvet azaltılmış olur.
Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’un fethi sırasında yollara yağlanmış tomruk ve kalaslar döşetip gemilerle toprak arasındaki sürtünme kuvvetini azaltıp Osmanlı donanmasındaki gemileri karadan denize indirmiştir.