Bir yere kadar kusurları görmeyi marifet sayıyor insan evet ama bundan daha üstün bir meziyet vardır ki o da insanı anlayabilmektir. Ne kadar farklı görünürse görünsün, insanın ne farkı vardır ki diğer insanlardan. “Farklı” kavramı kime göre oluşur? Hepimiz farklı değil miyiz? O zaman, bu, farklı insan kavramı neye göre oluşuyor? Hasta olmasından mı? Çirkin olmasından mı? Değişik düşünmesinden mi? Peki onların değil de kendinizin farklı olabileceğini hiç düşündünüz mü? Belki de onlar değil de siz farklısınız. Onlar, belki de dünyada yaşamanın yolunu buldukları için böyle davranıyorlar. Sizse bunu bulamamış olan taraftansınız. Açık açık söyleyelim, sen de farklısın, ben de farklıyım, o da farklı. Sadece bir gurup insana farklı diyerek kendini normal kılmıyorsun çünkü “normal” olma kavramı yalnızca cansız varlıklara verilebilecek bir isimdir. İnsanlar normal olmaz çünkü insanların içinde normal olabilecekleri bir şekil yok. Herkes birbirinden farklı. İnsanların suçu da bu işte, kendilerine en az benzeyen insan topluluğuna farklı diyerek kendini ön plana çıkarıyor. O hasta, ben değilim. O çirkin, ben değilim. Ben, onun gibi düşünmüyorum. Yıllar önce bile, akıllı kadınları cadı diye öldürmüşlerdi çünkü insanlar “normal” kavramını, kadınların üzerine bu şekilde giydirmemişlerdi. Normal kavramına uymayan kadınları da bu yüzden öldürmüşlerdi. Şu an, sizin de onlardan bir farkınız yok. Normal olma kavramını, insanların üstüne öyle bir giydirmişsiniz ki bunun dışında kalan insanları yok sayarak, önemsemeyerek öldürüyorsunuz. Kendinizi de başka insanların normal olma kalıbına göre giydirmişsiniz. Bu da kendinize yaptığınız muamele. Siz, birer katilsiniz ve diğer katillerden hiçbir farkınız yok. Kendinize gelmek içinse üstünüzdekileri çıkarmalısınız. Bunu yapmak içinse farklı olmalısınız. İnsanı anlamak budur işte. Siz de anlamak istiyorsanız, farklı olmalısınız. Bunu yapmaya cesaretiniz var mı? Çünkü bundan sonra bile, size farklı diyecek çok insan olacak. O yüzden Mevlânâ “Kusur bulmak için bakma birine, bulmak için bakarsan bulursun, kusuru örtmeyi marifet edin kendine. İşte o zaman kusursuz olursun.” demiştir.
