Dünya’nın birçok yerinde arkeolojik değerler barajlar yapımı nedeniyle su altında kalıyor. Bu sebeple de bu önemli yapıtlar ulaşılamaz oluyor. Peki, bu yapıtları görmemiz barajlardan daha mı önemli?
İlk olarak barajların nasıl katkılarının olduğuna bakmak gerekir. Wikipedia’ya göre baraj, eski zamanlardan beri insanlığın su ihtiyacını karşılamak ve tarımsal alanların sulanması amacıyla inşa edilen su yapılarıdır. Barajlar aynı zamanda bir ülke ve o ülkenin insanları için çok önemlidir. İnsanlara içme, kullanma, sulama ve sanayi suyu sağlar; balıkçılık ve rekreaksyon olanakları sağlamakla birlilte hidroelektrik enerji elde etmekte de yardımcı olur. Bunların yanında insanları taşkın tehlikesinden de korur. Ayrıca barajlar sağladığı enerji üretimi sayesinde ülke ekonomisine de katkı sağlayabiliyorlar. Tabii ki denize gitmesi gereken besin miktarını azaltmak gibi zararları da vardır.
Diğer tarafta da ise arkeolojik değerler var. Bu değerler, özellikle bulunduğu ülke için, önemlidir. Bunun nedeni ise böyle değerlerin belki yüzyıllardır sağlam birşekilde duruyor olması. Ayrıca bunların bulundukları ülkelerin kültürünü ve tarihini oluşturuyor. Belki bir dinin sembolü bile olabiliyorlar. Bunların yanında arkeolojik değerlerin truzim artışına sebep olur. Sonuç olarak hem alanı görmek için kazanılan para, o alanda konaklama ve o alana ulaşım toplu olarak ülke ekonomisine büyük bir katkı sağlar. Kendi ülkemizden örnek vericek olursak, ülkemiz ekonomisinin büyük bir kısmını truzimden karşılıyor.
Peki hangisini seçmeliyiz: barajlar mı, arkeolojik değerler mi? Bu soruyu cevaplamak biraz zor olabilir. İkisi de çok değerli bir ülkenin gözünde. Bir tarafa bakarsak halkın temiz su içebilmesine, sulamasına, balıkçılık yapmasına yardım eden bir faktör var. Fakat diğer tarafta ülkenin bir nevi tarihi ve kültürü var. İki seçenekten birinden vazgeçmek doğru olmaz. Benim bu soruya cevabım ikisi de! İkisinin de korunup kullanılabilmesinin bir yolu var. İlk olarak yapıtların bulunduğu bölgeye baraj yapılmadan önce o alandaki yapıtlar sağlam bir şekilde çıkarılabiliniyorsa çıkarılıp o alana yakın bir yere yapılan müzeye konur. Günümüzdeki teknoloji sayesinde çıkarılamıyorsa 3D taraması yapılıp dublikesi yapılabilir. Yapılan dublikeler de çıkarılabilmiş orijinal yapıtların yanına, müzeye, konur. Alandaki çalışmalar bittikten sonra ise yapılmak istenen baraj yapılır.
Sonuç olarak bu sorunun tek bir cevabı yok. Barjlar da arkeolojik değerler de çok önemli. Birinden birini seçmek çok zor, hatta imkansız bile olabilir. Fakat birini seçmenin imkansız olması sorunun cevabının olmaması demek değildir. Bazen iki cevabı birleştirmen gerekir.
kaynakça:
-
- https://www.gazetepusula.net/4-barajdan-turkiye-ekonomisine-dev-katki/361423/#:~:text=%C3%87oruh%20Nehri%20%C3%BCzerinde%20yer%20alan%20Deriner%2C%20Bor%C3%A7ka%2C%20Muratl%C4%B1,birlikte%20%C3%BClke%20ekonomisine%20katk%C4%B1s%C4%B1%20129%20milyar%20TL%27yi%20a%C5%9Ft%C4%B1.
- https://dsi.gov.tr/Sayfa/Detay/796#:~:text=Barajlar%20Neden%20%C3%96nemlidir%20%3F%20Barajlar%20%C3%B6nemlidir.%20%C3%87%C3%BCnk%C3%BC%3B%20insanlara,ta%C5%9Fk%C4%B1n%20tehlikelerinden%20korur.%20Barajlar%20sulama%20suyu%20temin%20ederler.
- Baraj – Vikipedi (wikipedia.org)