Ünlü matematikçi John Nash’e göre matematiği yeterince bilmeyen toplumlarda adalet olamaz. Peki sizce de mi durum böyle?
Ben bu düşünceye tam olarak katılmıyorum. Neden diye soracak olursanız çünkü eski zamanlarda insanlar matematik olmadan da adaleti sağlayabiliyorlardı. Mesela M.Ö.2500 yıllarında ölen Sümer kralı Urukagina, mezar taşına, büyük bir gururla, ‘Sümer halkına adalet getirdim’ diye yazdırmıştır. Eski Mısır’dan günümüze ulaşan iki önemli matematik belgesi M.Ö. 1900 ve M.Ö. 1700 ler arasına ait Golenişev papirüsü ile Rhind papirüsüdür. Adaletin matematikten önce oluşu bize burada adaletin matematik olmaksızın olabileceğini kanıtlıyor. Atatürk’ün de dediği gibi ”Herkesin polisi kendi vicdanıdır.” Bu şekilde de bir yere kadar adalet sağlanabilir. Ayrıca ülkemizin ciddi bir kısmında matematiğin hukukta doğrudan kullanıldığı kanısı oluşmamıştır. Düşünecek olursak zaten adam öldürmenin hukukta matematikle açıklanması zordur.
Matematiğin kullanılmak zorunda olduğu alanlara örnek verecek olursak mesela bir insanın vergileri düzenli ödeyip ödemediği veya vergi kaçakçılığı yapıp yapmadığını hesaplamada matematik kullanılabilir. Ya da bir şirketin geçmiş borçlarını ödeyip ödeyemeyeceği hesaplanıp iflas edip edemeyeceği kanısına varılabilir. Borçlu kişinin borcu miktarınca menkul, gayrimenkul ve üçüncü kişilerdeki hak ve alacaklarına cebri icra suretiyle kısıtlama yapılması gerektiğini hesaplamak için matematik kullanılır. Burada matematiğin kesinliği önemli rol oynar çünkü belli bir sayı limiti konulmamış olsaydı bir kişinin haczedilip edilmemesi gerektiği hakimden hakime değişecektir.
Ankara Üniversitesinde yazılan bir makalede hukuk ve matematiğin ilişkisi şöyle anlatılmaktadır:
”İdeal bir düzene ulaşmak hukuk ve matematiğin ortak amacıdır.
Yalnızca bu amaca ulaşmak için kullandıkları metotlar farklıdır. Hukuk ve
matematik gündelik yaşantımızın ayrılmaz birer parçasıdırlar. Aldığımız
kararlarda ve yaşadığımız olaylar karşısındaki tutumumuzda önemli rol
oynarlar. Matematiğin evrensel bir dil olma özelliğinden hukuk alanında
faydalanarak kanunlar matematiksel olarak ifade edilebilir. Böylece
hukuktaki gelişmelerin uluslar arası alanda takibi kolaylaşır. Ayrıca uzun
hukuksal ifadeler matematik yardımı ile daha kısa şekilde gösterilebilir ve
farklı bakış açılarının gelişmesi sağlanabilir. Gerek olayların matematiksel
analizlerinin yapılmasının gerekse kanunların matematiksel olarak ifade
edilmesinin Đngiliz Amerikan Hukuk Sisteminde ve Kıta Avrupası Hukuk
Sisteminde hakimlerin etkili karar vermesine ve caydırıcı yaptırımlar
uygulanmasına katkı sağlayacağı da düşünülmektedir. Fakat, her kavramın
tam olarak matematiksel karşılığını bulmak zordur. Bu durum her ne kadar
kanunların matematiksel ifadeler yardımı ile gösterilmesinin olumsuz bir
yanı olarak görülse de olumlu taraflarının daha ağır bastığının da bir gerçek.”
Kaynakça:
http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/1789/18874.pdf
http://www.ataturkdevrimleri.com/yazi-494-ataturk-un-polis-ile-ilgili-sozleri.html
https://prezi.com/l10xompt0gcx/adalet-icin-matematik/
http://www.yediemin.net/makaleler/33-hacz-nedrnasil-yapilir.html