İklim değişikliği , ekolojik yıkım,küresel ısınma,orman yangınları ve daha fazlası. Bugünün ve geleceğin en büyük sorunlarından birkaç tanesi peki sorun aslında ne ve çözülmesi için ne yapabiliriz.Öncelikle iklim değişikliği insanlar var olmadan önce de var olan doğal bir döngüdür ama özellikle de sanayi devrimi ile beraber insanların fosil yakıtlar yakmaya başlaması ve fosil yakıtların yanması sonucu atmosfere salınan sera gazları bu doğal dengeyi bozmaya başlamıştır. Atmosfere yansıyan güneş ışınları başta karbondioksit, metan ve su buharı olmak üzere atmosferde bulunan gazlar tarafından tutulur böylece de dünya ısınır bu olaya da sera etkisi denir. Normal koşularda bu da normal hatta canlılık için faydalı sayılabilecek bir olaydır örneğin sera gazlarını bir battaniye gibi düşünürsek battaniye dünyayı ısıtır ve ısıyı içeri hapseder bu sayede gece gündüz arasındaki sıcaklık farkı azalır, eğer bu durumu daha somut bir şekilde örneklendirecek olursak eğer sera gazları hiç olmasaydı dünyanın sıcaklık ortalaması 15 derece yerine -18 derece olurdu.Ama her yıl atmosfere salınan 50 milyar ton karbondioksit ve diğer sera gazları pek de normal sayılmaz.Ve yine Dünya meteoroloji örgütünün verilerine göre geçtiğimiz 10 yıl tarihin en sıcak 10 yıllı oldu,Peki insanlık ne yaptı da dünyamız bu hale geldi binlerce yıldır bozulmayan döngüyü bozmayı nasıl başardı.Pek çok sebebi var elbet ama en başlıca sebebi diğer büyük sorunlarla aynı aslında israf ve bilinçsizlik.Senaryo değişiyor ama oyuncular hep yine aynı her yıl 35 milyon kişinin ölümüne neden olan açlığın sebebi de israf dünyanın ölümüne sebep olacak bu küresel ısınma ve yenilenemez enerji kaynaklarının bliniçsizce tüketilmesinin sebebi de yine aynı israf, Tabi ki böylesine önemli bir sorunu tek bir nedene indirgemek mümkün değil kısaca diğer nedenlere de değinelim, başta da bahsettiğim gibi sanayi devriminden sonra hızla artan sanayileşme, dünya üzerinde bilinçsizliğin bir diğer örneği olan ağaçların kesilmesi ve ormanların yok edilmesi,Hayvancılık, organik tarıma kıyasla daha kolay ve karlı olduğu için tercih edilen endüstriyel çiftçilik ve de yakıt tüketimi bu global sorunun diğer önemli sebepleri arasında yer alıyorlar.Nedenlerden bahsettik peki çözüm ne; ikim değişikliği öncelikle yapısal ve siyasi katkı gerektiren bir süreçtir ama bireysel katkılarda elbet önemlidir bu yüzden işe öncelikle toplumu bilinçlendirerek başlamalıyız bunun için de sosyal medya kampanyaları ve kamu spotları kullanılabilir, küçük çocuklara küçük yaşlardan itibaren çevre bilincinin aşılanması için okullar da çevre ve küresel ısınma ders müfredatına dahil edilebilir. Kısa mesafeler de araç kullanımı yerine bisiklet tercih edilebilir. Yakıtların çevreye verdiği zararı azaltmak için uçak yerine tren veya otobüs kullanılabilir eğer tren veya otobüs seçeneyi yoksa direk uçuşların tercih edilebilir. Kırmızı et tüketimini azaltmak mümkünse kesmek(Vegan diyeti) kişi başına düşen 0.8 ton karbon salınımını azaltacaktır. İhtiyaç fazlası tüketimden kaçınmak , geri dönüşüm için atıkları ayrıştırmak, bireysel olarak bu sorunu çözmek için yapabileceklerimizdir.Ama bütün bireysel çabalardan daha önemli olan hükümetlerin atacağı adımlardır;Kömür,petrol ve doğal gaza devletlerin desteği çoğunlukla devam ediyor eğer bu destek yenilenebilir enerji kaynaklarına yönlendirilirse hem maliyet açısından hem de ekosistem açısından daha faydalı olacaktır. Bir diğer yöntem ise hala geliştirilmekte, karbon yakalama ve depolama yöntemi bu yöntem yapay bir ağaç gibi işliyor atmosferdeki karbondioksiti yakalıyor ve toprağın derinliklerine yoluyor burda depolanan gaz ise atmosfere geri dönemiyor bu proje şu anda pek çok gelişmiş ülkenin yatırımlarını artırdığı bir alanda ama henüz başarısı daha %100 kanıtlanamadı ve gelişim aşamasında. Yapayından bahsetmişken doğalını da es geçmek olmaz,ağaçlarda atmosferdeki karbondioksit emilimine yardımcı olmakta.Bir diğer önemli konu ise orman yangınları her yıl orman yangınları nedeniyle 782 bin ton karbondioksite eş değer sera gazı salınımı gerçekleştiği tahmin ediliyor. Öncelikle orman yangınları doğal ve insan kaynaklı olarak ikiye ayrılır :doğal ve insan kaynaklı. Öncelikle doğal kaynaklı olanlardan bahsetelim,doğal kaynaklı yangınların ana sebepi Türkiye de 1997 den beri ortalama 250 yangının nedeni olan yıldırımlardır. İnsan kaynaklı olan yangınlar da kasıtlı çıkarılan ve kaza yoluyla başlayan yangınlar olmak üzere ikiye ayrılır. Kasıtlı çıkarılan yangınlar: terör sebebiyle çıkan yangınlar, örneğinin 2003 yılında ABD’nin Santiago çıkan 3 ayrı yangının da nedeni terör saldırısı olduğu düşünülüyor ve bir diğer kasıtlı yangın nedeni ise açma bu yangınların ana sebebi ormanlık arazileri imara açmak veya tarım işçilerinin arazilerini genişletmek amacıyla bu yangınları çıkarmasıdır, örneğin Brezilya da çiftçiler kendi tarım alanlarını genişletmek için Amazon ormanlarını yakmışlardır, bu tür kasten çıkarılan yangınları durdurmanın en başlıca yolu ise yasal düzenlemeler ve bunların güçlü bir şekilde uygulanmasıdır. Kazara çıkan yangınlarda ise en öne çıkan örnek trafik kazaları, kazalar sırasında arabanın alev almasın yada asfalta sürünen metalin yol kenarındaki ormanlık alanlara kıvılcımlar saçması bu yangınların çıkmasının nedenlerindendir kazaya dayalı yangınların bir diğer nedeni ise elektrik kabloları, elektrik kabloları yalıtılmış cisimler değildir ve eğer bakımları düzgün yapılmazsa korozyon nedeniyle kıvılcım saçabiliyorlar ya da yazın sıcaklık ile birlikte genleşen kablolar rüzgar ve fırtınalarla birbirine değerek kıvılcımlara sebep olabiliyorlar.Mesela Mersin’de son bir kaç yılda 2 büyük yangın gerilim hattı kıvılcımları nedeniyle başladı bu tarz yangınları önlemek için ormanlık alanlardan geçen kabloların altlarını geniş bir şekilde temizlenmesi ve yangın sezonu öncesinde iyice gözden geçirilmesi gerekiyor.Yangının çıkması ile büyümesi başka şeylerdir, ormanın ne kadar kuru olduğu,ortam sıcaklığı,atmosferdeki nem seviyesi,yangın koridorları ve söndürme uçaklarının varlığı yangının büyüyüp büyümiyceğini belirler, bu yüzden yangın sırasında yapılan müdahaleler ve alınan önemlerde de en az yangın öncesinde alınanlar kadar önemlidir.Gelelim yangın sonrasında ne yapmamız gerektiğine ormanlar küllerinden yeniden doğucak bir şekilde evrimleşmiştir(özellikle de Akdeniz ormanları, California ormanları, Orta Şili ormanları,Güney Afrika ormanları,güneydoğu ve güney Avusturya ormanları yangına bağımlı ekosistemlerdir).Toparlama adaptasyonlarını pekiştirecek bazı ekolojik müdahaleler yapılabilir örneğin yangın sonrasında tam açılmayan kozalakları açıp yere serebilirsiniz ama küllerinden doğabilecek ormanları tam toparlama çalışırken kazıp toprağını altüst edip yerine yeni ve yabancı ağaçlar dikmeye kalkarsanız faydadan çok zarar verirsiniz.Yaşadığımız bu sorunların tek nedeninin art niyet olmadığını bazen bilimden anlamayan iyi niyetinde çok büyük zararları olabileceğini unutmamalıyız. Bu tarz sorunları ancak bilimin ışığında hep birlikte üreteceğimiz çözüm yoları ile çözebiliriz birlikten ve bilimden uzak çözümler kalıcı veya etkili olmayacaktır.
kaynakça
https://www.istanbul.edu.tr/tr/haber/iklim-degisikligi-binlerce-yillik-bir-surec-330065006A006F00340061006A005F0050004B004D003100
Evrim Ağacı
https://www.milliyet.com.tr/amp/egitim/kuresel-isinmanin-nedenleri-ve-sonuclari-nelerdir-6321422
https://www.hurriyet.com.tr/amp/dunya/ucak-kullanirken-iki-kez-dusunun-bireysel-olarak-ne-kadar-karbon-harcayacaksiniz-41955438