Geçtiğimiz yıl Ekim’de Emmanuelle Charpentier ve Jennifer Doudna adlı iki bilim insanının yaptığı gen düzenleme projesi sayesinde Nobel ödülünü kazandılar. Kazandılar ama insanlık için de büyük, hatta kocaman bir kapı açtılar. Karşınızda “Crispr-Cas9 Makası”. Peki, nedir bu “Crispr-Cas9 Makası”? Bu makas aslında genetik bilgilerimizin saklandığı DNA adlı şeyi değiştirmektir. Evet, yanlış duymadınız; değiştirmek. Nasıl diyorsanız, gelin bakalım.
Crispr-cas9’u bir makas olarak hayal edin, doğru, aslında Crispr bir genetik makas. Ve bu makas bildiğimiz çok küçük olan DNA’mızın yanlış dizilmiş yerlerini kesiyor. Yani Crispr, insanlık için birçok hastalık sorunundan yana, insan yapısıyla istediğimiz şekilde oynamamıza yarıyor. Şöyle düşünün: Diyelim bir sorununuz var. Bu genetik veya normal bir hastalık olabilir. Çözüm kolay, Crispr-cas9 makası DNA’mızdaki yanlış dizilmiş yeri keser ve böylece sorun çözülmüş olur. Bir başka metot ise Crispr’da bilim insanlarının aradığı bir şey: Acaba bu Crispr sayesinde bağışıklık sistemini çok daha kuvvetli yapabilir miyiz? Hatırlayın, Crispr ile insan genleriyle oynayabiliyoruz. Ve bizim milyonlarca hücremiz gen denen DNA’dan oluşuyor. Biz bu DNA’yı değiştirebiliyorsak, o zaman hücrelerimizi de değiştirir, hatta istediğimiz zaman süper güçlü bir hücreye dönüştürebiliriz. Özelikle vücudumuzun savunma sistemi olan bağışıklık sistemini de. Vücudumuz hiçbir hastalığa karşı yenilir duruma düşmez. Ayrıca genlerle oynayarak insan yapısını değiştirebiliriz. Aslında, her genetik değişimde insanların yapısı değişir, ama neyse…
Crispr teknolojisini biraz daha iyi anlamanız için size örnek vereceğim. Bir bilgisayar kodu düşünün. Bu kodda bir yanlışlık var, bu kod yanlışlığı genetikte de olabilir, mesela bir hastalık. Siz bu yanlışlığı düzeltmek istiyorsanız silme tuşuna basarak kodu silersiniz. İşte Crispr-Cas9 böyle çalışır, hatalı yerleri silersiniz veya düzeltirsiniz. Yani bir silme tuşu olarak düşünebilirsiniz. Peki, bu teknoloji insanlık için umut mu? Tabii ki, şimdi neden olduğunu söylemeyeceğim çünkü bloğuma genel bakış açısıyla bakarsanız anlarsınız. Umarım size iyi bilgiler verebilişimdir.
Ayrıca bu blog konusu da araştırdığım ve çalıştığım alandan geldi ve çok şaşırdım bu blog konusu çıkınca…
Teşekkürler, Berk İÇEL