Yanlış olan bir davranışta bulunan bir insana sürekli ceza vermek o insanın o kötü davranışı bir daha yapmamasını sağlar mı, yoksa çok daha fazla tetikleyip o davranışı inadına yapmasını mı sağlar?
Ebeveynlerin küçük bir kısmı çocuklarına hiç ceza vermezken veya çok az ceza verirken çoğunluğu çocuklarının en ufak hatalarında bile sürekli ceza veriyor. İşte bu ceza veren ebeveynlerin sürekli ceza vermesinin sebebi hem çocuklarını şımartmamak hem de çocuklarına yaptığının yanlış olduğunu hissettirerek yaparsa ucunda ceza olacağını düşündürmek ve onları bu yanlıştan geri çevirmek oluyor. Peki gerçekten hep ceza vermek etkili bir yöntem mi?
Çocukların şımarmaması ve hata yapmamaları için onlara ceza verilmesi şahsen yanlış bir hareket. Çünkü eğer bir ebeveyn çocuğuna hep ceza verirse ilk olarak o çocuğun kendi içinde ailesine karşı bir korku ve çekinme duygusu oluşur. Aynı zamanda çocuk, inadına, zaten ceza alacağını bildiği için o yanlışı yapmaya devam eder. Veya artık ceza almaya alıştığı için çok fazla umursamaz ve yine yanlış hareketler yapar.
Söylediğim şeyler sadece çocuklar için değil aynı zamanda yetişkinler için de geçerli. yani genel olarak insan psikolojisine göre çok ceza vermek ters etki yaratır. Yapılan en ufak hatada bile ceza vermek yerine o insana yaptığı şeyin çok yanlış olduğunu söylemek ve onu uyarmak çok daha fazla etkili olacaktır.
Mesela,insandan kaba bir dille bir şeyler yapmasını istemek de bunun gibi bir şeydir. Ondan bir şeyler yapması istenen ve beklenen insan o şeyi yapacağı varsa da yapmak istemez. Hevesi kaçar. Sürekli ceza verilen bir insan veya bir çocuk da bunun tam tersi gibi yapmayacağı varsa da o kötü davranışı sırf inadına yapmak ister. İnsan psikolojisi böyle ters işler.
Yanlız söylediğim bu şeyler ebeveyn ve çocuklar arası ilişkiler veya arkadaş ilişkileri için geçerli. Eğer konu toplum içinde işlenen suçlara gelirse işte o zaman durum çok farklı bir hal alıyor. Toplumda insanların nazının geçeceği bir ortam olmadığı için aynı şey geçerli olmuyor. Eğer toplumda insalara ceza verilmezse o zaman insanlar yaptıkları kötü davranışların yanlış olmadığını düşünür ve hatalarının farkına varmazlar. Bununla beraber toplumda düzen, adalet gibi kavramlar oluşmaz.
Bence toplum içerisinde barış, huzur, adalet, saygı olması için cezalar çok belirleyici olmalı. Suçuna göre ceza verilmeli ve her vatandaşa eşit davranılmalı. İnsanlar sadece ve ancak bu şeklide neyin toplumdaki düzen ve uyum için doğru olup olmadığını anlayabilir ve buna göre hareketlerine şekil ve düzen verir. Aksi taktirde devlet ve adalet kavramlarının bir anlamı kalmaz, insanlar kendilerine özgü olan merhamet, güven, saygı gibi duygulardan soyutlanır ve insan olmanın bir anlamı kalmaz.