Cezalar insanlarca “kötü davranışın bedelini ödemek” için bir yöntemdir. Binlerce yıldır uygulanan cezalandırma sistemi zamanın değişimiyle cezaların uygulanma şeklide değişiklik göstermeye başlamıştır. Geçmiş yıllarda fiziksel acı vermeye yönelik uygulanan cezalar günümüzde hapishane sistemine dönmüştür. İnsanlar “ceza ve yaptırım” korkusu yüzünden yasaklı davranışlarından vazgeçebilirler. Böylece başkalarına zarar verecek içgüdülerimizi durdurur, bir toplumsal düzen içerisinde yaşarız. Cezalar toplumda çıkan ve çıkabilecek olası kargaşaları önlemek için vardır böylece toplumu oluşturan bireylerin zarar örmesini engellenir. Ceza sisteminin temel amacının caydırıcılık olduğu söylenebilir. Peki cezalar suçluyu cezalandırma amacıyla mı verilmelidir yoksa gelecekteki olası suçları önlemek amacıyla mı? İnsanlar neden suç işlerler?
İnsanlar hem biyolojik sebeplerden dolayı hem de daha sonradan oluşan çevresel etkilerden dolayı saldırganlık gösterebilirler ve suç işleyebilirler. Bir çocuk erken yaşta çevresinde şiddetin örneklerini gördüğünde veya çocuğa şiddet uygulandığında saldırganlık o çocuğun bilinçaltına yerleşir. İleri ki yaşlarında ise çocuk birçok şeyi şiddet ile çözeceğine inanabilir ve bu düşüncenin doğruluğuna inanır. Eğer yaptığı davranış ona göre doğruysa idam cezası bile bir insanı durduramaz. İşte bu noktada cezalar yetersiz kalır. Günümüzde 100 tane ülkede idam cezası var fakat yapılan araştırmalara göre idamın ceza işlemeyi caydırdığına dair bir kanıt yok. Örneğin Afganistan’da idam cezası olmasına rağmen 2020 verilerinde suç işleme indeksi 73.26, Dünya’da suç işleme indeksinin en yüksek olduğu 5. ülke. Peki cezalar tam çözüm değilse başka ne olabilir? Bir hırsız parası olmadığı veya bu davranışı ona doğru geldiği için mi yoksa cezalandırılan bir hırsız görmediği için mi hırsızlık yapar?
Birçok insan işsizlik ve parasızlığın çözümünün çalmak olduğunu düşünebilir. Sonuçta fakir doğmuş olmayı dilememiş ve iş bulamayan bu insanlara devlet de yardım etmez ise daha sonrasında ”Neden suç işlediler?” demek anlamsız olur. Çalmak çözüm olmasa da bir insana bunu öğretecek yön veren biri olmadığı sürece bunu göremez. Bir yazar olan John Lonergan ‘a göre cezalar değil eğitim suçu önlemenin en iyi yolu. John Lonergan suçluların güvenini kazanmanın çok zor olduğunu fakat çok önemli bir etken olduğunu ve eğer suçlulara yardım edip suç işleme oranını azaltmak istiyorsak suçluları dinlememiz gerektiğini savunuyor. Ayrıca hapishanede verilen eğitim çok önemli olduğunu çünkü hapishaneden çıktıktan sonra suçluların %30’dan fazlasının iş bulamadığını belirtiyor.
Kriminoloji’deki ”misillemeci yaklaşım” bir insanın yaptığı davranıştan ötürü cezalandırılması gerektiğini öne sürer. Bu yaklaşıma göre suç işlemiş olan bir birey ceza sonucu hissettiği acıdan dolayı bir daha bu suçu tekrarlamaz ve bir ders çıkarmış olur. Ayrıca suçun diğer insanlar üzerinde oluşturduğu öfke de azalmış olur. Ancak cezalar sadece suçluyu cezalandırma amacı ile verilirse bu gelecekte işlenecek suçları önlemez sadece bir bireyi cezalandırma amacıyla ve yaptığı kötü davranışın intikamının alınması amacıyla yapılmış olur. Cezalar gelecekte de işlenebilecek suçları azaltmak için yapılmalıdır ki toplumsal bir düzen sağlanabilsin. Suç işlemenin getirdiği sonuçlar insanlara anlatılmazsa bu sonuçlar sadece cezalandırma olarak adlandırılırsa bireyin suç işlenmesi engellenemez çünkü bir suçu işlemenin birçok yolu olduğu gibi bir suçun üstünü kapatmanın da birçok yolu vardır. Bunun yanı sıra bir cezanın uygulanacağının kesinliği de çok önemlidir. Eğer ki bir ülkede adalet sistemi düzenli bir şekilde işlemezse suçlular da ülkenin adalet sistemini ciddiye almazlar.
Sonuç olarak cezanın büyüklüğü önemli olan nokta değildir önemi olan suçluda ve toplumun geri kalanında yarattığı psikolojik etkidir ki suç işlem oranı azaltılabilsin.
Kaynakça:
http://worldpopulationreview.com/countries/crime-rate-by-country/
https://www.abc.net.au/news/2015-02-26/fact-check3a-does-the-death-penalty-deter3f/6116030
https://essayforum.com/writing/summary-education-punishment-solution-reducing-71174/
http://www.cte-ds.adalet.gov.tr/makaleler/zahirkizmazmakaleleri/zahirkizmaz_cezaveyaptirimlerinsucoraninaetkisi.pdf